Cipras, Haga dhe incidenti i dytë i Korfuzit

Është e qartë që ka një lidhje të kuptueshme logjike mes krizës së thellë financiare të Greqisë, ditëve që shtrëngohen dhe mungesës së kryeministrit grek Cipras në Tiranë në datën 27. E njëjta logjikë bën sens edhe në deklaratën e ministrit të Brendshëm grek, Vucis, se kësti i qershorit prej 1.6 miliardë eurosh i borxhit ndaj FMN-së nuk mund të paguhet, sepse thjesht nuk ka para. Në të njëjtin këndvështrim, ka lidhje mes kërkimeve këmbëngulëse greke për rezerva hidrokarburesh në Jon dhe të njëjtës këmbëngulje për ta trajtuar çështjen e delimitimit të shefit kontinental me Shqipërinë, apo thjesht kufirin e ujrave detarë, si një temë të zgjidhur e të tejkaluar, për të cilën “shqiptarët e çuditshëm” hedhin vickla. Problemi në rastin e fundit është se Athina nuk e ka kuptuar ende që çështjet shqiptaro-greke nuk mund të zgjidhen përjetësisht me logjikën e bosit përballë rajasë: Nëse një marrëveshje është hedhur poshtë nga njëra palë, pala tjetër nuk mund të bëjë më sikur asgjë nuk ka ndodhur.

Kështu, siç njofton artikulli i gazetës Kathimerini, Cipras nuk vjen në Tiranë jo për sfidë apo për kunj, por për shkak të prioriteteve të kuptueshme: E para dhe më urgjentja, është suksesi i negociatave me BE-në për borxhin, që duhen mbyllur brenda muajit maj. Por duket se edhe Athina zyrtare është e ndërgjegjshme se problemet me Shqipërinë po akumulohen dhe po bëhen kapicë, ndaj duhet një përqëndrim forcash dhe tendosje energjish, për t’i zgjidhur ato në total. Jo më kot, titulli e quan “kriza greko-shqiptare” dhe jo ndonjë term tjetër, këtë situatë aktuale. Një situatë në të cilën, çështja e kufirit ujor me sfond rezervat e mundshme qindra miliardë eurosh (700 miliardë, thotë një vlerësim i përafërt) në naftë e gaz, është vetëm njëra nga ngërçet.

Ironikisht, Sidheris e pranon nga mesi i analizës së tij, se vërtet ishte krijuar edhe në Athinë përshtypja se kufiri ujor i 2009-ës ishte caktuar mbi koordinata të pasakta, dhe në ndihmë për ta hequr këtë dyshim i vijnë “burime shkencore që duan të ruajnë anonimatin”. Çuditërisht, në rastin analog në Tiranë, ata pak ekspertë dolën me emër e mbiemër, pëshpëritën, folën, pastaj bërtitën me zë të lartë çdo ditë, çdo javë, çdo muaj, derisa u dëgjuan. Dhe vazhdojnë të thonë të tyren, ata që ndjejnë se mund të ofrojnë një ekspertizë për metodologjinë e ndarjes së kufirit ujor me Greqinë, siç ishte rasti i zotit Beqir Gërbi, kryetar i komisionit shqiptar në përcaktimin e kufirit ujor me Italinë, në DITA javën e kaluar. Por jo, në Athinë burimet shkencore që besojnë se kanë të drejtë në ekspertizën e tyre, flasin anonimisht.

Aleksis Cipras, kryeministri që menjëherë pas fitores elektorale pati një jehonë simpatike prej heroi davidian që u kundërvihet Goliathëve të BE-së, edhe në mediat tona, mori pak kohë për të kuptuar se fushata kishte mbaruar se problemet reale të Greqisë ishin tashmë në tryezën e tij për zgjidhje, jo për retorikë. Mund ta marrim logjikshëm me mend gjithashtu, se në situatën e sotme politike e sociale greke, pakogjë është në dorë në tij. Fjala vjen, qarqet radikale që dërgojnë “patriotë të shqetësuar” matanë kufirit për të shenjuar me urinë territore të pretenduara kombëtare, dhe bërtasin parrulla se një ditë do rikthehen etj, apo klane ish ushtarakësh të lartë që investohen të frymëzuar nga agimistët e artë, apo që janë pjesë e tyre, për rizgjimin e fantazmës së Epirit të Veriut, tashmë janë shqetësimi më i vogël i shefit të Syrizas, në mos hiç fare. Por nëse kryeministri fqinj ecën me logjikën e autorit të shkrimit, Sidheris, se kufiri është okej dhe Tirana po nxjerr bishta për të anulluar marrëveshjen detare të 2009-ës, atëherë ka një problem serioz me botëkuptimin sesi funksionojnë ligjet dhe rregullat. Sepse një gjë është e qartë: Marrëveshja e 2009-ës, për Tiranën nuk ekziston, është nul, ndaj nuk ka çfarë të anulojë. Aq më tepër që as Greqia nuk e ka ratifikuar në parlament.

Megjithatë, ndërkaq është mirë që gjërat të thuhen me emrin e tyre dhe në këtë aspekt, le ta pranojmë se mes dy vendeve nuk ka thjesht ca probleme, por një krizë. Dhe kur pranohet diagnoza, mendohet edhe për shërimin. Kathimerini thotë se për Ciprasin ka tre rrugë: Dialogu, arbitrazhi ose… Haga.

Në Hagë, kemi qenë edhe një herë tjetër, dhe sërish ka qenë kanali i Korfuzit në mes. Incidenti i Kanalit në fjalë, me anijet luftarake britanike në vitin 1946 që hasën në mina detare gjermane në ujërat tona dhe fajësuan për viktimat e tyre Shqipërinë, duket se po rikthehet në një formë tjetër. Kësaj radhe kërkimet greke hasën jo në mina, por në hidrokarbure (nuk mund ta dimë realisht deri në ç’masë është e vërtetë kjo tezë, pa e parë naftën dhe gazin të dalë), dhe pala tjetër nuk mund ta rrokë se përballë ka një vend tjetër. Dhe të mendosh se ky zbulim mund të kishte bërë vaki në një kohë tjetër, fjala bie në vitet 90-të, kufiri detar grek do mbaronte në rërën e plazhit të ri në Sarandë. Ndoshta pikërisht këtë nuk e thith dot Athina zyrtare: Faktin që Tirana e sotme ngre zërin për të drejtat e saj!

Nëse ka një shenjë të mirë nga kjo histori, po t’i besojmë Sidherisit, kjo është fakti që Cipras mungon në datën 27 maj, për arsye se kërkon t’i adresojë marrëdhëniet shqiptaro-greke në kompleks dhe më vete; ndoshta më mirë kështu, pasi samitet pa bukë nuk i hyjnë kujt në punë. Dhe në këtë pikë, ashtu siç nuk dëshiron që të mëdhenjtë e botës të sillen si Goliathë me Greqinë, Cipras do bëjë mirë të kuptojë se vendit të tij nuk i shkon më i njëjti rol, me “vocërrakët” e rajonit, si për shembull, Shqipëria…