Dhimbjet e kockave janë një problem me të cilin përballemi shpesh gjatë përditshmërisë tonë. Në varësi të moshës, dhimbjet bëhen edhe më shqetësuese. Osteoporoza është njëra prej tyre. Dieta ushqimore që ne ndjekim gjatë ditës, konsiderohet si një çelës kyç në mbajtjen e kockave të forta dhe të shëndetshme. Marrja e rregullt e ushqimeve që në përbërje të tyre kanë kalçium duhet të jetë pjesë e pandashme e stilit tonë të jetës. Madje, ku kujdes duhet të nisë që në fëmijëri, pasi që këtu mund të shfaqen problemet me kockat. Në një intervistë për gazetën “Dita”, mjekia Ilda Xhelili tregon se edhe marrja e sasisë së tepër të kalçiumit nuk ndihmon mbajtjen e kockave të shëndetshme. Sipas saj nuk duhet tepruar më sasinë e kalçiumit, veçanërisht me marrjen pa rekomandim të tabletave apo suplementeve shtesë nëpër farmaci. Kjo pasi organizmit mund t’i dhurojmë një sërë shqetësimesh. Në vijim të shkrimit do të gjeni të detajuar këshillat që duhet të ndiqni për të parandaluar dëmtimin e kockave, si dhe rregullat që duhet të ndiqen në marrjen e sasisë së kalciumit sipas grupmoshave.
Çfarë është osteoporoza?
Osteoporoza është një gjendje që karakterizohet nga ulja e dendësisë kockore, ulja e fuqisë kockore dhe rrjedhimisht predispozicioni për fraktura të shumta (thyerje të kockave). Kockat normale janë të përbëra nga proteinat, kolagjeni (lënda lidhëse) dhe kalçiumi, të cilat i japin kockave fortësinë. Gjatë osteoporozës kockat bëhen si sfungjer.
Cilët janë faktorët që determinojnë fortësinë kockore?
Densiteti kockor përcaktohet nga një sërë faktorësh gjenetikë, gërshetuar kjo me shumë faktorë mjedisorë dhe të ushqyerjes. Për shembull meshkujt kanë një dendësi kockore më të lartë se gratë. Normalisht dendësia kockore akumulohet gjatë fëmijërisë dhe arrin kulmin rreth moshës 25 vjeç. Kjo ka një qëndrueshmëri për gati 10 vjet. Pas moshës 35 vjeç, në të dy sekset si për burrat, edhe për gratë kemi një ulje të densitetit kockor duke humbur çdo vit 0.3-0.5 për qind të densitetit, si pasojë e procesit të plakjes. Një faktor i rëndësishëm për ruajtjen e densitetit te femrat janë estrogjenet (hormonet femërore). Niveli i tyre bie shumë gjatë menopauzës duke përshpejtuar rënien e densitetit kockor. Gjatë pesë deri dhjetë viteve të para pas menopauzës, densiteti bie me rreth 2 për qind, deri në 4 për qind në vit, por mund të ndodhë edhe më tepër. Faktorë të tjerë që favorizojnë osteoporozën janë: “niveli i ulët i testosteronit për meshkujt (hormon mashkullor), kequshqyerja, dietë e ulët në kalçium, pirja e duhanit, mungesa e ushtrimeve fizike, abuzimi me alkoolin, infeksione të shpeshta, vuajtjet nga artriti, trajtimi me kimioterapi, histori familjare me osteoporozë, etj”.
Cilat janë shenjat dhe simptomat e saj?
Osteoporoza mund të jetë e padukshme për vite të tëra. Shkak për zbulimin e saj bëhen frakturat e shpeshta. Shenjat janë të njëjta si për meshkujt edhe për femrat. Frakturat osteoporotike shoqërohen me dhimbje të forta në vendin e thyerjes. Frakturat në këto raste ndodhin gjatë aksidenteve të parëndësishme. Për shembull mjaft të shpeshta janë thyerjet e rruazave të shtyllës kurrizore gjatë sforcimeve të vogla. Duke qenë se ato përsëriten shpesh, vihen re gunga të kolonës vertebrale dhe kufizime të lëvizjeve të saj. Mjaft të shpeshta janë edhe frakturat e gjymtyrëve të poshtme (këmbët). Në thelb kemi një ulje të cilësisë së jetës. Si pasojë e qëndrimeve të gjata në shtrat dhe kufizimit të lëvizjeve zhvillohen pneumonitë dhe tromboembolitë e mushkërive, si edhe infeksionet e shpeshta urinare.
Çfarë do të rekomandonim për parandalimin e osteoporozës?
Do të rekomandohej një jetë e shëndetshme, ushqyerje e mirë dhe dietë e pasur me kalçium, jetë aktive dhe sportive (pa kaluar në stërvitje ekstreme se rrezikojmë fraktura). I kushtojmë vëmendje përdorimit të duhanit dhe alkoolit të cilët ulin ndjeshëm nivelet e estrogjeneve dhe testosteronit dhe për rrjedhojë në thellimin e osteoporozës. Të gjitha grave mbi moshën 65 vjeç, u rekomandohet testi për osteoporozën.
Cilat janë ushqimet që rekomandohen dhe sasia e tyre?
Ndërtimi i kockave të fuqishme kërkon një ushqyerje të mirë dhe të pasur me kalçium që në fëmijëri dhe adoleshencë për të dy gjinitë. Për fëmijët 1 deri 10 vjeç rekomandohet rreth 800 mg kalçium në ditë, për të rinjtë dhe të rriturit 11 deri 24 vjeç duhen 1200 mg në ditë, 1500 mg për femrat në menopauzë, 1000 mg për burrat në andropauzë, 1200 – 1500 mg për gratë shtatzëna dhe pleqtë. Sasia ditore e konsumimit nuk duhet të kalojë 2000 mg në ditë. Konkretisht mund të përmendim këtu : “Një gotë qumësht 220 gram përmban 300 mg kalçium, një gotë kos 220 gram përmban 450 mg kalçium, një filxhan gjizë përmban 130 mg kalçium, 30 gr djathë ka rreth 200 mg kalçium, një gotë 220 gr me lëng portokalli ka rreth 300 gr kalçium. Mjaft të pasura në kalçium janë perimet me gjethe, peshku sidomos salmoni, etj. Përveç kësaj shumë pacientë kanë nevojë për kalçium shtesë dhe vitamina. Vitaminat janë lëndë organike thelbësore për rritjen e duhur të organizmit dhe funksionimin e trupit. Kalçiumi është një mineral thelbësor për të pasur kocka të shëndosha. Por, asnjëherë nuk duhet abuzuar me preparatet shtesë të kalçiumit. Ato duhen marrë vetëm me këshillën e mjekut specialist dhe pas kryerjes së ekzaminimeve specifike.
Si duhet të veprohet me dozat e kalciumit ?
Një studim i ri tregon se njerëzit nuk kanë nevojë të rrisin dozat e kalçiumit për të parandaluar osteoporozën. Ndërsa sasi të moderuara janë të domosdoshme (rreth 700 mg në ditë), rritja mbi këtë dozë me shpresën e ndonjë përfitimi, nuk na e ofron atë. Në një studim më të fundit, suedezët, analizuan rreth 60000 gra që ishin ndjekur për rreth 19 vjetësh. Nga këto rreth 24 për qind kishin pësuar fraktura, ndërsa për pjesën tjetër, 1 në 5 gra zhvillonte osteoporozën. Kërkuesit zbuluan se gratë që konsumonin rreth 750 mg kalçium në ditë, kishin një rrezik të ngjashëm me ato që përdornin më shumë kalçium (mbi 1135). Në fakt u vu re se ato gra që marrin sasi shumë të mëdha kalçiumi, e kanë rrezikun e frakturave (thyerja e kockave) më të lartë. Kjo lidhet me faktin se nivelet e mëdha të kalçiumit në enët e gjakut i veshin ato dhe pengojnë furnizimin e kockave me oksigjen dhe lëndë ushqyese. Megjithatë thonë studiuesit, kjo kërkon studime të mëtejshme e të thelluara. Në Angli, sasia e kalçiumit të rekomanduar është rreth 700 mg në ditë dhe shumica e njerëzve duhet të jenë në gjendje për ta marrë këtë sasi nëpërmjet ndryshimeve në dietë. Kryesisht inkurajohen ata persona me nivele të ulëta të kalçiumit që të përdorin ushqime të tilla si qumësht, zarzavate me gjethe (spinaq, presh), bajame dhe kajsi të thata. Rritja e kalçiumit përtej niveleve të rekomanduara nuk ka asnjë përfitim për kockat.
Sasia e kalçiumit që nuk duhet kaluar gjatë ditës
- Për fëmijët 1 deri 10 vjeç rekomandohet rreth 800 mg kalçium në ditë
- Për të rinjtë dhe të rriturit 11 deri 24 vjeç duhen 1200 mg në ditë
- Rreth 1500 mg rekomandohet gjatë ditës për femrat në menopauzë
- Rreth 1000 mg duhet të jetë sasia e kalçiumit për burrat në andropauzë
- Ndërsa për gratë shtatzana dhe pleqtë rekomandohet 1200 – 1500 mg
- Sasia ditore e konsumimit nuk duhet të kalojë 2000 mg në ditë
- Një gotë qumësht 220 gram përmban 300 mg kalçium
- Një gotë kos 220 gram përmban 450 mg kalçium
- Një filxhan gjizë përmban 130 mg kalçium
- Rreth 30 gr djathë kanë në përbërje rreth 200 mg kalçium
- Një gotë 220 gr me lëng portokalli ka rreth 300 gr kalçium
nje gote leng portokalli 220 gr ka 300gr calcium???!
fol me shkurt dhe me konkretisht…