Ka teza të ndryshme për prejardhjen e emrave të qyteteve shqiptare.
Lidhur me Shkodrën ka një tezë që origjina e emrit të saj është fjala Skodrinon (Scodra në transkriptimin latin).
Sipas kësaj teze fjala ka kuptimin “vendi ku shkon Drini” (Shko Drinon).
Perandoria Osmane e quante İşkodra ose Işkenderiyye nga Işkender duke pandehur se banorët e këtij qyteti ishin të bijtë e Aleksandrit të Madh (emri i myslimanizuar i këtij të fundit është Skënder).
Edhe Barleti ka një tezë se Shkodrën mund ta ketë themeluar Aleksandri i Madh, por faktet arkeologjike e dëshmojnë më të vjetër.
n.s. / dita
Unë kam shkruar mbi këtë temë. Regjistrimi më i vjetër me alfabetin grej është SKODRINON. Se si ishte emri origjinal ilir, se sa deformuan etj grekët, pastaj edhe romakët mbetet e hapur. Hani mendonte se kishin një kompozitë S/SH + KODRA -I, ku S-SH përfaqësonte funksione si në gjuhët evropianishte dhe KODRA-KODRI e lidhte me formacionin e Kodrave. Si krahasim sillte qytetin KODRIOPOLIS në Friuli. Dom Ndre Mjeda dhe komentuesit e tij, shpreheshin edhe për një ndërhyrje mitologjike të Kodros-Kodri mitologjik pellazg si themeluesi i Athinës. Unë jam shprehur, si hipotezë për një kompozitë pak më të zgjeruar si S/SH + KODRA + DRîN, pra kodrashkambi i Drinon-it/Drînana. Ndërkaq kam shprehur mendimin që të fiksohet e qartë një gjendje hipotezash, duke shtuar edhe KODRION të ndërtuar nga Pirro, pastaj antroponimin femëror Skodrina të gjetur në nekropolin e Durrësit etj. Në shek VI në rindërtimet e Justinianit gjejmë regjistrimin SKYDRENOPOLIS etj. Etimologjia duke lidhur direkt foljen Shko + Drîn, ngjan artficiale e imponuese…
M. Barleti, i lexuar e kuptuar pastër, nuk e ka formuluar ndonjë tezë të tillë! Ai shkruan se disa të huaj dhe vetë turqit muhamendanë, deklarohen dhe e quajnë Shkodrën si Skanderie/Iskenderie=Aleksandri dhe shënon: “Shkodra ka ekzistuar shumë kohë para se të lindte Aleksandri i Madh”. Burimet osmane, qysh nga koha e Muratit I, shkruajne se Shkodrën e kishte themeluar ISKENDER ZYLKARNEJNI = Aleksandri i Madh, ide kjo që i kombinonte edhe me Kuranin, por edhe me disa burime bizantine e sllavo-jugore. Simbas mendimit tim diskutues, ekziston mundësia që Filipi II dhe vetë Aleksandri i Madh të kenë patur një dorë rindërtimore në Shkodra dhe kjo me sa duket reflektohet edhe te Privilegjet e Aleksandrit etj. Unë në hipotezë, mendoj se nënshtresa më e lashtë lidhet me qytezën emporion ADRIA dhe mbiemërtimi me emrin e Aleksandrit mbase ishte i mundshëm… Më gjatë e në detaje edhe me artefakte etj, do shprehem në një libër në proçes botimi… [email protected]
Patjeter zoti Agron Aleksandri,Zeusi,Athina,Poseido Ifesti,Apolloni Herkuli Aristoteli,Pirros ishin “Shqipetare”qe pasarrdhexit e tyre jane Sulejmaner,Allahu eshte zoti i tyre,kurse Orthodokset qe jane vazhdim i Grekeve te Lashte nuk jane “shqipetare”.
Cfare lidhje ka lumi drin me emrin e Shkodres?,,me aq informacion qe kam,lumi Drin ka kaluar vone afer Shkodres,jo me shume se 200 vite.
Mua më vjen çudi se si historianë dhe intelektualë të fushës përkatëse,ndërlikohen në analizën e këtij problemi,lidhur me prejardhjen e emrit Shkodra.
Megjithse unë jam një i arsimuar jo në fushën përkatëse si më sipër, ata që e kanë trajtuar problemin, kam mendimin se duke marrë para së gjithash në analizë emërtimin e qytetit siç e paraqet literatura e huaj nga historia apo edhe autorë të tjerë që duan të nxjerrin kuptimin e emrit nga zbërthimi dhe analiza etimologjike e saj kanë spostuar të vërtetën e kuptimit të emrit.
Të marrish për bazë termin Skodrinon nga transkriptimi latin ose Iskodra siç e quanin Osmanët.apo Skydrenopolis e kohës të ndërtimeve Justiniane,apo Adria të cilat i citon edhe z.Luka të cilin e njoh nga shkrimet e thelluara të tij,është gabimi-natyrisht sipas meje,të më falin-primar për të depërtuar në të vërtetën e emrit Shkodra.
Sipas meje,me modesti them se kriteri primar që duhet pasur parasysh është se emrat e qyteteve dhe jo vetëm i Shkodrës janë vënë nga populli i vet,pra nga banorët Ilirë,të huajt pastaj, si Grekët,si Latinët,si Romakët,si sllavët,Bizantinët apo Osmanët kanë dhënë prononcimin e tyre si ja u lejonte gjuha e tyre për të shprehur si edhe për ta shkruar.Mendoj se në këtë fushë ka gabime të mëdha të bëra nga ana e tyre,gabime për ne, jo për ata mbasi ata nuk mund ta shqiptonin ndryshe emrin qoftë edhe për numurin e zanoreve apo bashkëtingëlloreve që i kishin më të pakta se ne.
Prandaj unë,i pa njohur fare në këtë fushë,por që s’kam lënë material të fushës pa lexuar për njohuri e kureshtje vetiake,them se duhet nisur drejt për së drejti nga emri që kemi sjellë vetë në nga historia e gjuhës sonë.
Nisur nga këjo mendimi im është se emri Shkodër,vjen nga dy njësi linguistike të cilat janë shkrirë,apo si i thoni Ju gjuhëtarët,ka rënë një pjesë dhe ka mbetur SHKODRA.
Këto dy njësi linguistike janë: SHKO NË KODËR.
Janë të gjitha arsyetimet sepse është thënë kështu në krye të herës kur banorët e hershëm ilirë e kanë përdorur këtë shprehje.
Shprehje orientimi për ata udhëtarë që pyesnin,shprehje ngulimi për të treguar se atje ka banim,apo pushtetar,apo mbrojtës,shprehje pike vrojtimi për të parë vëndin,lumenjtë,armiqtë etj,etj.
Pra duhet ta kapim problemin nga thjeshtësia që kanë ndërtuar të parët tanë për nevoja utilitare.
Gjërat kanë qënë, dhe bile janë të thjeshta,ashtu siç kanë qënë të thjeshtë e të pa sofistikuar njerëzit e asaj kohe.
Ti qëndrojmë afër thjeshtësisë së popullit i cili i ka vendosur ato emra për orientim dhe jo për të bërë shkencë.
Gjithmon gjykojme jo si profesioniste te fushes, por edhe askush nuk na e heq te drejten per te dhen nje mendje! Sipas mendimit tim, “betixho” edhe pse jo profesionist i fushes, qendron me prane te vertetes . Per analogji Toponimi Narte vjen pikerisht sipas ketij mekanizmi gojor popullor dhe mbi te gjitha shqiptar. Narte= ne Arte!
PERPILUESI I KESAJ FAQE NJE ANALFABET FUNKSIONAL,NUK ESHTE RADHA E PARE QE SHKRUAN GJEPURA.
Po nderhyj edhe une ne kete diskutim, megjithese as une nuk jam shkolluar ne kete fushe. Por, siç po ndodh tani ne kohen e demokracise, mendime me te vlefshme japin ata qe nuk kane studjuar ne fushen qe diskutohet, edhe mua me duket mendimi im me i qarte, me i sakte dhe me i thjeshte se parashkruesit e mesiperm: Shpjegimi i perdorur per origjinen e emrit Shkoder nga “Shko ne Koder” duket i goditur, por une do pyesja, pse te gjitha qytetet qe jane ndertuar ne kodra, ose afer tyre nuk quhen Shkoder?
Po mire mor ti Betixho qe s`qenke i fushes,por qenke ne koder edhe une nje pyetje ashtu kot po te bej:Me gjej nje model fjaleformimi ne gjuhen shqipe analog me -shko ne koder=Shkoder?Perpara se te bashkosh kete fjali ne nje fjale,merri ne analize vec e vec>A jane keto fjale nga brumi indoeuropian i shqipes?A kane existuar keto fjale 2500 vjet me pare?Shume i thjeshte qenke,por nje fjali e bere fjale me demagogji,si etimologjia Roshit:A le si ne anderr=Aleksander.
Për Dmon.
Unë mund të rrëzohem kollaj se e thashë vetë,se nuk jam i fushës,veçse unë e pranoj të rrëzohem pikërisht nga një i fushës,dhe në rastin T’uaj nuk e di.
Unë nuk bëra një fjali,një fjalë,por më duket se sqarova se shko në kodër-po arsyetoj-në-ja është e pazëshme dhe efektivisht bie-them unë-dhe mbetet shprehja shko-kodër.Këtu kemi një -me termat e mia se nuk e di si i thonë etimologët-lidhje të shkurtë që është ko-ko, a nuk eeliminon ko,tjetrën ko flas në planin fonetik historik.Pikërisht nga këjo shprehem unë ka mbetur Shkodër.Po nuk është vetëm këjo,e kam thënë më lart se nevoja utilitare,përdoruese të bën të shprehesh ashtu.Kështu mendoj unë.
Por edhe një shtesë:Herodoti,Pausania dhe Tuqididi dhe disa të tjerë që s’po më kujtohen,aty nga vitet 500-400 para eres së re thonë e shkruajnë:
” se të gjitha limanet apo portet në bregdetin e Epirit,përballë korfuzit,quheshin Chimerium apo Chimara.Ata,pra vëndasit Epirotë e quanin veten ashtu.
Pra ata historianë Grekë flisnin për emra që Epirotasit u kishin vënë vëndeve të tyre.Dhe,që të vihen emrat e të trashëgohen deri aty sa 2400 vjetsh para eres së re të na njoftojnë grekërit me me shkrimin e tyre do të duheshin edhe të paktën 2000 apo 3000 vjet para tyre që një popull të emërtojë toponiminë e vëndeve që banon.
Prandaj për sa i përket historisë së lashtësië së gjuhës tonë besoj plotësisht seështë më e vjetra.
Une specialisti ma specilist se te gjithesa shkruajn ne kete faqe.
Shkoder asht krijue nga e foluna e nji pagojci,belbani qe iu merrte goja dhe terhiqte vemendjen e jo belbanve te cilve pa dashje duke injorue belbanin mbeti SH si parashtes e fjales Koder.Belbani trembte pulat per ti futur ne kotec.Ato iknin drejt kodres. Keshtu ngeli emri Shkoder.
E dyta kjo asht mase e vertete: Emri Shkoder nuk ka te baje aspak me lumin Drin.Drini ka kalue ne kete shtratin qe kalon sot ne vitin 1859 nji vit mbas ndeertimit te Katedrales se Shkodres ne Serreq ndertu ne vitin 1858.Kaq ne lidhje me Drinin.Qyteti qe ka te baje ma shume me lumin Drin asht Lezha.E kjo origjinen e emrit e ka Lissus nga latinishtja.
Tjeter.
Qyteti i Shkodres nuk asht ketu ku asht sot.Ku asht sot ka kene shtrat i ndonji lumit.Kudo te grryesh ne kete truell dalin gure lumit.
Trolli i qytetit simbas disa hulumtuesve ka kene andej e kendej bri kalajet duke zotnue dhe kodrat per rreth.
Tjeter. Emri Marsej Port i madh tregetar ne detin Mesdhe ne juge te Frances e ka perardhjen nga fjalet Shqipe Marre dhe Sjelle duke perfundue ne emrin qe ekziston sot ne MARSEJ.
Ne mbyllje te aftesise si specialist ma i mire nder ju.
Vlersoi komentin e z. betixhi. Ky zoteri jep argumente ma te forta se ato specialistet e profesionit te kesaj natyre mbi te cilet jam une.
Betixhi i gersheton mendimet bukurmire drejt konkretizimit ne argumente te mundeshme por edhe te forta bindjeje.
Pershendetje te gjithe studiuesve dhe hulumtuesve per te gjete perardhjen e emrit SHKODER mjate te nderuem per popullin qe trashegon. MH.
Betixho, ti hedh nje ide te drejte, persa i perket rruges se emertimeve te vendeve (toponimeve), por jep nje shpjegim mjaft banal. Nese populli do te perdorte ne kete emertim FOLJEN “shko”, pra shko ne koder, me pare e me shpesh ai do te perdorte FOLJEN “shkon” per lumin e Drinit, pra shkon Drini, (hipoteza e mesiperme qe permend dhe hedh poshte A. Luka), sepse “shko ne koder” eshte krejt pa kuptim dhe banale per t’i ngelur si emertese nje vend-banimi, ndersa prania e nje lumi te madh aty prane eshte me mjaft kuptim per nje emertim vendbanimi. Nese kodra kishte disa banesa dhe nje mur rrethues (si cdo vend banimi), njeriu do te thoshte: “shko ne kala” dhe jo “shko ne koder”.
Tani, persa i perket shpjegimit te koklavitur dhe te pambaruar te A. Lukes, qe i pambaruar duket se do te mbese edhe ne librin e tij te radhes, -nese ai me lejon- do ti rekomandoja te ndalet tek kompozita “dri” dhe gjithshka i sqarohet si per lumin Drin, si per detin Adriatik, si per qytetin e Shkodres, ashtu dhe per legjenden e kalase, biles -po ti njohe mire legjendat dhe historine- do te shpjegoje edhe emertimin e Bunes, e plot toponime te tjera ne ate rrethine aty prane.
Gzim Kulufi !
Drini nuk ka kalue ne kohen kur mori emrin qyteti.Drini e kam percaktue ne komentin ma siper qe i asht ngjeshur qytetit duke mbeshtetur buze shkembijve posht Kalas se Shkodres ne vitin 1859.Deri para keti viti Drini shkonte drejt qytetit te Lezhes.Shume larg Shkodres.Edhe Lumi Kiri qe bashkohet me Drinin ne bythe te kalas.Dikur derdhesh andej nga Lagja Kiras direkt ne Liqenin e Shkodres.Shume historian kur duan te paraqesin qytetin e Shkodres nga ana strategjike ne kohen e pushtimit Turk fusin dhe Drinin.Ne Kala ka dalje te mshefet posht mureve rrethuese sic flitet nga historianet apo nga llafazanet per raste teper emergjente perdoreshin per furnizim me uje etj etj.Keto dalje jane te verteta.Mbasi dhe une e kam frekuentue per kuriozitet kete dalje nga ana e Bunes me shoket.
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=10217421993936501&id=1674477657