Tanket dhe nëndetëset që nuk i hynë në punë Greqisë

Dhe histori të tjera korrupsioni në blerjet e Ministrisë së Mbrojtjes greke, të mbledhura nga “New York Times” 

Në kantieret detare të Skaramangas në Athinë, dy nëndetëse gjigante “Papanikolis U214”, me gjatësi 65 metra dhe peshë 1.600 tonelata, qëndrojnë të bllokuara prej dy muajsh. Ato i kanë kushtuar shtetit grek 4 miliardë euro, edhe pse marina e tij nuk ka lëshuar një silur të vetëm në 70 vitet e fundit.

Kësti i fundit i pagesës ndaj prodhuesve “Thyssen-Krupp”, u miratua nga qeveria në vitin 2010, pikërisht në fazën e parë të krizës më të rëndë ekonomike në historinë e Greqisë.

Në fund të janarit, drejtori i kantiereve të Skaramangas dhe një bashkëpunëtor i ish-ministrit të Mbrojtjes u arrestuan me akuzën se kishin pranuar ryshfet për lejimin e shitjes së nëndetëseve qeverisë greke. Sikur të mos mjaftonte blerja krejt e panevojshme, nëndetëset u dorëzuan të papërfunduara dhe me shumë sisteme ende jo-funksionuese.

Kjo është vetëm njëra nga historitë e panumërta të paaftësisë dhe korrupsionit në Ministrisë së Mbrojtjes greke. Në të vërtetë, shpjegon e përditshmja “New York Times”, i gjithë sistemi politik në Greqi është dukshëm shumë i korruptuar dhe sigurisht që Mbrojtja nuk ishte e vetmja që shpenzonte shifra të mëdha në programe të padobishme. Por, për kompanitë e huaja që kërkonin të futnin në tregun grek produktet e tyre, pak pjesë të administratës publike ishin aq tërheqëse sa ushtria dhe kjo për disa motive.

Blerjet e armatimeve janë zakonisht programe shumë të kushtueshme dhe afatgjata: arritja e një marrëveshjeje ushtarake mund t’i garantojë një kompanie mbijetesën për shumë vite. Tregu i armatimeve, veç të tjerash është një kombinim i dy tipave të tregut që ekonomistët i gjykojnë si joefikasë: 1) ai me një blerës të vetëm – shtetin dhe 2) tregu me pak prodhues, në këtë rast, agjencitë e pakta ekzistuese në botë në gjendje që të prodhojnë nëndetëse dhe tanke.

Ekspertët e fushës vështirë se habiten për vonesat e pashmangshme dhe problemet me rritjen e kostos së programeve të armatimeve. Në Greqi këto dis-funksione kanë dalë edhe më në pah nga i ashtuquajturi incident Imia/Kardak në vitin 1996. Në atë kohë, Greqia dhe Turqia për pak sa nuk nisën një luftë për shkak të çështjes së kufirit që lidhej me ishullin e pabanuar në Egje: nga grekët i njohur si Imia, ndërsa nga turqit – Kardak. Në dhjetë vitet që vijuan, Greqia shpenzoi 68 miliardë euro në armatime, thuajse të gjitha para të marra me kredi.

Përgjegjësia më e madhe në këtë seri shpenzimesh absurde, pohon eksperti Konstantinos Fraggos, është “e sistemit politik të kalbur”. Një shembull që shpjegon mirë nivelin e korrupsionit në administratën ushtarake greke është historia e Antonis Kantas, një ish-zyrtar i Ministrisë së Mbrojtjes, i arrestuar se fundi për korrupsion dhe riciklim të ardhurash.

Në vitin 2001, Kantas u shpreh kundër blerjes së disa tankeve të prodhuara në Gjermani. Ai tregon se pasi kundërshtoi një fakt të tillë, një emisar i kompanisë erdhi në zyrën e tij dhe i la një zarf me 600 mijë euro. Në atë epokë Kantas nuk kishte kompetenca që të vendoste vetë. Por, sistemi ishte aq i korruptuar sa edhe një njeri me pak rëndësi si ai, në pesë vite arriti të vinte mënjanë një shumë prej 14 milionë eurosh me ryshfete.

Ngarkesa me tanket në fund shkoi në port. Ministria e Mbrojtjes pranoi t’i blinte për 2.3 miliardë euro 170 tanket “Leopard 2A6 HEL”, ndër më modernet në botë. E megjithatë, Greqia zotëronte që më parë rreth 200 tanke të armatosur “Leopard 2”. Në momentin e dorëzimit në 2010-n, shteti e gjeti veten me 353 “Leopard 2”. Ndërsa Gjermania, pavarësisht se e ka PBB 10 herë më të lartë se Greqia, ka aktualisht 225 të tillë.

Por, nuk përfundon këtu. Në mundësinë e largët që Greqisë do t’i duhej ndonjëherë të përdorte pajisjet e saj ushtarake super të shtrenjta, nuk do të hynin shumë në punë, meqë ministria nuk ka blerë municione për t’i pajisur.

Sipas Fraggos, në këtë histori të pabesueshme, ndërsa prodhuesit e armëve në Rusi, Francë e Gjermani i shisnin armë Greqisë, bankat e gjysmës së Evropës i jepnin qeverisë paratë e nevojshme për të bërë ato blerje. Sipas shtypit grek, në 15 vitet e fundit rreth 2.7 miliardë euro janë paguar në ryshfete nga prodhuesit e armëve ndaj funksionarëve të Ministrisë së Mbrojtjes greke.

Kantas, sot 72 vjeç, iu tregon hetuesve se në njëfarë pike mbeti pa fjalë para shifrave që i ofroheshin. Një përfaqësues i industrisë ushtarake i ofroi 3 milionë euro për të favorizuar blerjen e raketave anti-tank. Sipas Fraggos dhe ekspertëve të tjerë të cituar nga “New York Times”, grupi i hetuesve që po merret me këtë rast po has në vështirësi të mëdha me vazhdimësinë e hetimeve./Dorina Gjuzi