Kryeredaktorit Adrian Thano
Falënderim Moikom Zeqos nga Ilir Hashorva
Z.Moikom,
Unë që po ju shkruaj, quhem Ilir dhe jam biri i Ali Hashorvës.
Lexova shkrimin tuaj “Eqrem Çabej, De Rada dhe ‘Dekameroni’ i Bokaçios’”., botuar tek DITA.
Ju falënderoj sinqerisht për vlerësimin që i bëni babait tim në atë shkrim.
Vlerësimi nga ana juaj ka rëndësi të shumëfishtë: së pari, sepse e bëni për një njeri që për ju është i panjohur (kështu, lajkat për bërie qejfi, që sot janë aq në modë, nuk kanë vend).
Së dyti, vlerësimi nga një personi si ju (autoritet në fushën e kulturës), ka vlerën e së vërtetës.
Së treti, vlerësimi pa interes për një njeri të harruar (dikur Ali Hashorva ka qenë autoritet në fushën e arsimit), i jep personit tuaj vlerat e një humanisti.
Dy fjalë për përkthimin e Dekameronit.
Babai im e kishte bërë atë përkthim shumë kohë para se ta çonte në shtëpinë botuese “Naim Frashëri”. Por nga viti 1959-1960 (nuk jam i sigurt për saktësinë e vitit), mbas shumë kohë papunësie, apo pune krahu në bujqësi, i dhanë punë në atë ndërmarrje si korrektor letrar.
Me atë rast paraqiti për botim disa libra të përkthyera, ndërmjet të cilëve “Dekameronin” e Bokaçios, “Princin” e Makiavelit, “Të fejuarit” e Manxonit si dhe libra të tjerë titujt e të cilëve tashti nuk më kujtohen.
Kur drejtori i shtëpisë botuese, Drago Siliqi, duke shfrytëzuar gjendjen politike të asaj kohe, kur pati njëfarë zbutje, si dhe dashamirësinë e tij, i lexoi përkthimet, mbeti i mahnitur prej tyre dhe i tha se për të, ato ishin përkthimet më të mira të bëra në shqip pas atyre të Fan Nolit.
Dha urdhër që përkthimet të botoheshin dhe për fat, të paktën, shumë prej tyre u daktilografuan. Filloi puna për botimin e Dekameronit, por u vendos të botohej gjysma, pesëdhjetë novela, pasi gjysma tjetër u konsiderua si tepër erotike dhe e pa përshtatshme për lexuesin shqiptar të asaj kohe.
Megjithatë, gjysma u botua.
Librat e tjerë, edhe për shkak se i ndjeri Drago u vra aksidentalisht, edhe sepse gjendja politike u acarua, nuk u botuan.
Pas atyre librave të fillimit babai im bëri edhe përkthime të tjera dhe disa prej tyre u botuan, megjithatë shumë mbetën si dorëshkrime.
Në shkrimin tuaj thoni: “Ali Hashorva një emër i pavdirë, pa dyshim nuk e ka ditur që përkthimin e parë, nismën për të kthyer në shqip Dekameronin e ka patur arbëreshi i pavdekshëm De Rada”.
Ndoshta edhe është kështu si thoni ju, por, duhet të dini se Ali Hashorva ka pasur njohuri të plota për De Radën, përveç të tjerave, edhe sepse para se të shkonte në universitet në Firence, në vendin e Bokaçios dhe të “Dekameronit”, kreu kolegjin në Shën Mitër në Korona, në Kalabri, ku kishte mësuar edhe De Rada.
Për të pasur një ide për njërin prej të grupit të të humburve që nuk është i vogël, ku bën pjesë edhe Ali Hashorva, mund të lexoni në internet shkrimin me titull: “Ilir Hashorva, 75 vjet më parë në Kosovë”, për një prej punëve të tij të cilën ai e çmonte më shumë se çdo punë tjetër, por që ishte ndoshta edhe një nga shkaqet e fatkeqësisë së tij për të përfunduar si “i humbur” e si “i pavlerë”.
Edhe një herë Z. Moikom, edhe në emër të familjes, ju falënderoj sinqerisht.
Ilir Hashorva
Ja cfare don te thote te kesh te bash me njerez te civilizuar me plot kulture.
Jemi shume larg kesaj arritje civilizuese kulturore.
Shkaqet mesa kuptoj vijne nga pushtimet e barbarve te larmishem mbi vendin tone.Kryesisht ati Turk.Pushtimet krijuane urrejtje dhe perqarje ne popull.Nji fare permiresimi (nuk po e them shume se te keqkuptojne.Po e verteta asht shume e shume)pati koha e monizmit qe i dha shkollim pa perjashtim gjithe popullit deri me universitete.Ngritja kulturore arriti ne nji nivel bashkohore me shtetet e tjera.Kjo nuk zgjati shume dhe ne vitin 1990 cdo gje u permbyse.Ishin te shkolluemit me universitet qe shpalosen cekun e bardhe per te shkatrrue e shuar cdo gje moniste.Duke permbysur akademin e shkencave.Etj etj me rradhe.
Ndjeva kenaqesin e kesaj letere me plot respekt dhe konsiderat qe ma imponoj te baj kete koment ashtu sic ma ndjek mendja dhe zemra.Do te kisha deshire qe ne shtypin tone te kishim te tille dorshkrime me kulture respekt dhe konsiderat per te krijuar nji shoqeri etnikisht te paster me dashamiresi dhe me vlera atdhetarizmes.
DEKAMERONIN MBAJ MEND
te kem lexuar ate permledhjen e pare te botuar ne shqip, nje perkthim medioker, aspak terheqes e shume larg origjinalit ne italisht te Giovanni Boccaccio-s.
Paska qene kosovar yt ate dhe ti natyrisht – ai kishte ne voje te frekuentonte klasat e fillores, ti me shume gjasa ato te kopshteve para shkollore.
E di çme kujton kjo histori, ate te publikimit ne gjuhen italiane te librit rrefyes te Don…. booh “Me rrnue per me diftu” ! Ajo sipermarresja shqiptare, me fustan e vathe te dhuruara nga Berluskoni (kushdi pse ?) ne nje interviste pat thene shprehimisht; “…na u desh te merrnim nje perkthyes nga gegnishtja ne shqipen letrare….!” dhe flitet per kohet e sotme, llogarit pastaj nje kosovar, qe paskerka studiuar ne Kalbri e me pas ne Firence, dhe shkriu talentin e tij ne perkthimin e Dekameron-it ?!
O NUZO, i ke mar ilacet per kete dhjetvjecarin e fundit?Ajo perkthysja e diteve te soteshme nuk besoj se ka lexuar ndonje liber as sot dhe as dje, dhe e dyta nuk mund ta gjykosh dot ti Ali HARSHOVEN
ARBELESH !
Ndjej vetem meshire per ty e tet’ate qe akoma nuk keni mesuar ti mbani pantallonat me rrip, po vazhdoni ti lidhni me ushkur. Une e kam lexuar aso kohe perkthimin e Hashorves, duke u sforcuar ne lexim, sepse ishte aq keq i perkthyer sa ne gjithe bagazhin e librave qe kam lexuar, konkuron vetem me nje tjeter shkrim ne forme romani, pikerisht te nje arberesheje si ti, nga i cili liber kam arritur te lexoj pa kuptuar asgje vetem tre faqet e para.
Nermin me duket se quhet arbereshja yte, mbase mban edhe si llagap titullin konteshe….
Mendohu mire here te tjera para se te besh koment per komentet e mia, sepse o bythe-perdorur ne Hamamet publike te Izmirit, te bej te kercesh si ai prifti nga belaja. Dhe jo vetem ty, se do ishte shume ofenduese per tet’moter, tet’eme e tere tet’et e farefisit tend te shkundur bythesh. Pusht !
Zot Novruz nuk te shkon sharja e njerezve ( ka bere gabim redaksia qe ka lejuar botimin e komentit ) nga frengjia e internetit, por lexo me kujdes cfare ka thene shkruesi i letres, dhe me pare Moikomi, per nje figure te kultures dhe letersise qe ne ate kohe me burime dhe liri te kufizuar, arriten te sjellin per publikun shqipetar, nje sere veprash te rendesishme te klasikeve dhe shkrimtareve te njohur, te cilat per shkak te mungeses se zhvillimit ekonomik, kulturor e politik te vendit, nuk njiheshin nga publiku i gjere..Perkthimi i tyre, ndoshta edhe me te meta, apo ne dialekt ( lexo perkthimin e Dantes, tek Komedia ose lexo Lahuta e Malcise, qe do perkthim shqip-shqip ), perseri ishte nje dritare per njerezit qe kishin uri per dije e kulture..
Debati nuk duhet te kaloje tek sharrjet dhe berja e te fortit, sepse pastaj ai bagazhi me libra qe ke permendur kthehet thjesht ne nje bagazh…qe vetem mban por nuk lexon…
NGELE VETEM TI O DEM ME BRIRE TE COPTUARA
te na japesh leksione qytetarie, qe as e di ku bie me shtepi.
Nuk jam asnjehere i pari qe i hap rrugen fjalorit te pershtatshem edhe per deme brirethyer si ti, me gjoja ate kulturen tende qe na zoterokerke me te shumte (kur shkon te dhjesesh ne qenef).
Nuk e ditkerke or dem brirethyer, apo me siguri nuk e ke degjuar ate shprehjen lazaratase, sipas vendit behet kuvendi.
Edhe nje gje, nuk dua te gaboj, por mes gati te gjitha botimeve te ndaluara ne enveroxhizem, qe kam lexuar, ishte edhe nje perkthim (natyrisht jo i Hashorves) i Dekameronit te Boccaccio-s.
E se fundmi mos bej moralistin e turnit, sepse te ngec sharra ne gozhde ne se te pelqen te perballohesh me komentet e mia. Nuk jam kushdi kush, por llapaqeneve si ti, di t’u jap pergjigjen qe meritojne, qofte edhe me gjuhen e Fishtes, pa nevoje perkthyesi shqip-shqip.
E kuptove?
O nevruz bibilushi une nuk te permena as gjyshin as gjyshen as mamin as babin as grun as motren dhe as gocen, por qe te qetesohesh more bari shekullor hajde ma mer nji cupa cups qe te qetesohesh kur te shkruash dhe te te rrjedhi goja kur te flasesh more I tredhuri I fshatit
ARBE-LESH !
Mi bej te fala t’et moter, asaj kurves tek Via delle Zoccolette (rruga e kurvave) ne qender te Romes, Se ç’me mblidhet nje nyje trungu dikun aty mes trupit sa here mendoj ate gojen çorape te t’at motre, gjithnje aty tek Via delle Zoccolette !
E di, se nga perdorimi i shumte i eshte shtremberuar, po mos u bej merak, se me nje operacion surgjikal mund ti riparohet dhe te duket njelloj si dikur, kur me pasion shterronte topet e vena ne rradhe, nga fillimi i erresires deri ne te zbardhur, gjithnje tek Via delle Zoccolette.
Ha mendermethene sa te duash sepse edhe turpin, edhe poshtersite, edhe mes-shale shitjen e t’at motre e ke ngrene dhe e ha me buke, çdo dite, çdo nate, çdo shi zbrazje e ne çdo bore mbulim, aty gjithnje tek Via delle Zoccolette, ne Rome. Pusht !
O nuz trap vishani, me qe i njifke more katunar mire keto rruget e romes qeke thjesht nje travesti me targe KAR 001 VL
PER-Q-ARJE ??
Ne se ka nje turk e kaluar turkut, je ti o Marsh Hajati, dhe e di pse ?
Vetem duke u nisur nga mbiemri qe mban si llagap: Hajati ! Edhe ti ben pjese ne ata “nukdihetngaerdhen” qe per t’ju dalluar mes sojit tuaj, ju strehuan ne “hajatin” e shtepise se Pashait te Kokerrkoqes, dhe ju mbeti ky llagap.
Edhe pas kaq vitesh akoma nuk ke mesuar te shkruash shqipen o Marash i Hajatit te dikurshem…
Zoti Marash Hajati, keta dhe shume te tjere jane oksigjeni yne ne kete smog te sotshem te mos qytetarise dhe injorances
arbereshi.
Te falenderoi per komentin dhe konsideraten per tim vella.Si dhe per te nderuarin Zeqo dhe trashegimtarit Harshova.
Im vella nuk jeton,ka 4 vjet te shkuera.Mue me pelqejne te lexoi nga mendimet e shprehuna nga njerez te vendit tim qe gezojne nivel bashkohore me nivelet e burrave te shteteve te tjera duke mos i lene gje mangut nivelit kulturore boterore.Tue dite se jemi nji popull i zgjuar.Pse te ndjekim grindjet dhe percarjet ndervedi e te mos afrohemi me dashuri te paster shqiptarizmes.Ate dashuri qe kemi per jabangjiun ta kemi edhe ne mes nesh.
Nerdene Alameti.
Mos fluturo me mend se aq sa ke i ke dhe mangut.
Mbi bjeshket e fshatit tone Salce ne vitin 1910 gjenerali turk me akademi ushtarake gjermane Shefqet Dergut Pasha thej qafen ne Qafen e Agrit prej Mehmet Shpendit per te mos e leju te pushtoj Dukagjinin dhe te kaloj per ne Shkoder.Gjithe ajo krahin vashdon dhe mbetet me katoliqizmin.Askujt nuk iu kemi nenshtrue.Ti si shpetove dhe nuk konvertove ne turk.Sepse dhe keshtu sic je, je mjaft i komplementuem me mend si askush tjeter.Une e di veten qe baj gabime ortografike.Po nga sot e mbrapa do te kem ty si mesues privat ne mesimin e shqipes.Ti me siguri jeton ne gradacele.Atje ku ti merr era mendt e s’ka zog nanet ti bashkoje perseri e ti ngjeshin ne rradaken tande.
QENKE MARK E JO MARASH HAJATI
prej Salce o prej Kelmendi, me pak kocake eshume tul buke prej misri te “thartuem” ne kofanet e shumeperdorura per mortet e fisit tend.
“Jabangjiun”, “gradacele” …P Qesharak deri ne kerthize behesh, mos fl as shkruaj me shqip o truthare kelmendi.
Per inatin tend, dua te te them qe edhe fisi im eshte me origjine nga veriu i Shkodres, nga Shala. E per te te bere qe te shijosh edhe me shume prejardhjen time, jam nje nga pasardhesit e Balshajve te Shkodres. Apo nuk ke degjuar te flitet per ta, mos u “druaj” or malok me ere cjapi, se ashtu siç ishit per shekuj me radhe, ashtu do ngordhni ne hundeleshqurrashin tuaj te piste.
Zaten (po perdor nje fjale jo shqipe) kur skutave te Hajateve shfaqen minjte e qenefeve, macet apo dacet jane dyzenxhinjte me haremedhenj te festave Kelmendore.
Pas shqip per ty e rrodhe si ti me “kumon” derrash (pa kumone): gratta – cielo (ita) qiell gerryese pa ate “grada-n” tende te shkalleve prej cungu qe akoma te lejojne te ngjitesh ne avlline e mbuluar me gjethe dushku e bajdga lopesh, perdore vetem per te dhe jo per Sky-Line apo Gratta-Cielo-t qe i ke pare vetem ne ndonje faqe reviste te perdorur nga turistet, per te fshire mbrapanicen andej nga anet tuaja.
Ore zoteriiii. Ai Marku ka vene emrin e tij ne koment. Ti ke vene fshehjen pas pseudonimit.. Kot po mburresh se burrnia te mungoka. Dil nga ferra ku je tuj gjujt ne prite e gjuj perball..Ci do llafet…Ti nga Balshajt do te jesh nga fshati i gruas…etj…etj
Me vjen me te vertete shume keq, nje intelektual I vyer I vendit tone, ngushellime gjithe familjes, I qofte dheu I lehte
Perkthimet e Z. Hashorva kane qene shume shume te mira. E kam lexuar Dekameronin e perkthyer prej ketij intelektuali lartesisht te nderuar, ne moshe shume te re Eshte perkthim shume I mire. Qe t’i kuptosh kryeveprat duhet te kesh nje nivel kulturor mbi mesataren. respect per perkthyesin e paharuar dhe falenderime nga zemra se brezin tim e ndihmoi te edukohej dhe kulturohej per se mbari. Nderime familjes
Nerdene Alameti.
Nuk ia vlene te merret njeri me ty.Balshajt paskan perfundue gjytrim me kete fare Bole(le)shit Nerdene Alameti.Ti nuk din se ku bie Salca dhe e ngatrron me Kelmendin.Ne Kelmend gjindet fshati Selce.Keshtuqe komenti im i pare,po vertetohet se aq mend qe ke i ke mangut.
Ma posht poshenoj shqipen tende te mjerushme e une u rrejta per te pasur mesues shqipe zotrroten tende:
eshume/shumeperdorura/ fl as/haremedhenj/bajdga/Sky-Line.Jo pak per nji gjuetar gjuhtare Bole(le)shi i balshajve prej Dukagjinit.
Me gjithesa komentume.Te pershendes e te uroj te ekulibrohesh me mend.
O MARKU I VESHEVE TE SHPUAR !
Veshtire te bej gabime ne gjuhen time, por nga shpejtesia ne te shkruar ndodh qe te mungojne karaktere. Por kjo nuk ndryshon kokethatersiren tende, e te Salces, (qe me kujton nerdenin – jo Nerdenen) se mbushur me krimba kuq e bardhe.
Eshte karakteristike e injoranteve si ti te perdorin “gj” ne vend te “xh-se” dhe “q” ne vend te “ç-+se”, sepse aq keni arritur te kaptoni duke degjuar ndonje berbelitje kosovare te shqipes ne radiot me bateri te prodhuara nga Uzina e dikureshme e Durresit.
Eshte qesharake te mendosh qe nje budrum i hajatosur si ti, te kete lexuar nje permbledhje te Boccaccios, qe eshte edhe ndaluar me pas, duke kullotur derrat ne Salcen e trimave me bisht mes shaleve.
Pak i njoh ato zona ku terhiqje zvarre patuket me dru pishe, sepse jkam lindur e jam edukuar ne qendren e kultures shqiptare dhe me tej, ne Shkoder.
Po te me ipet rasti, me siguri do kaloj andej nga anet tuaja per te rritur cilesine e tokave qe ju mbajne gjalle me nje te dhjere alla shkodranshe.
Nerdene Alameti!
Une jam i sincerte dhe asht e vertet qe nuk i dalloj perfekt sidomos “q” me “ç”.
Por ti je koqe bazhdarit nga trut sepse i lejon vetes justifikimin qe veshtire ta pranoj jo vetem une por dhe shume te tjere.Jo vetem ne rastin ne fjale por dhe ne kete koment ke marr yrysh ne te shkruarin shqip e te duhet te justifikohesh me komentin e radhes qe vjen,shiko dhe gjeje gebimin e shpejtesise se dores mbi nivelin e shpejtesise se trunit te ngarkuar me plot kulture i lindur ne qendren e kultures shqiptare qe e mban sekret dhe posaçe ne shkoder.Ti me keto shitmendje jam e kam ia ban vetes vorrin edhe ma shume seç kujton se ne çfare pozicionit energjik gjindesh.Ndaj duhet treguar dhembshuri per semundjen e euriditit qe te ka zan me kambe ne hava e tru ne qiell.Ndaj aty ne shkoder ne keto raste perdoret shprehja:Ul mushak ul.Per ty ka kuptimin ulu me kambe ne toke dhe mos fluturo me presh apo me bishtin e trimave te Salces mes shalve.Ne hava te shikon bota ndersa ne toke ka mundesi dhe asnjeri.
Une nga nevojtar per te mesuar shqipen afruar nga Nerden Alameti.Po kthehem ne mesues per Nerden Alametin tue ia shkoqit gabimet sa here pjerdhe me ate vrime gojet qe e ke huazuar nga vrima ne mes shalve aty ku gjene qetesi bishti i trimave te Salces ne katin e siperme pran komitetit central te trunit qe paskesh lexuar permbledhje te Boccaccios ndersa une asnji.Termin Hajati simbas filozofise tende po ta deshifroj: Ha – ja – ti jashqitjet e trimave te Salces dhe te atyne derrave qe ruekan e ruajn.
fjalori i Nerden Alametit:
Kaptoni -per kuptoni
jakam -per kam.
Tashti te keshilloj:
Ule shpejtesin e dores dhe rrit shpejtesin e trunit.Ne don te mos perdoret kartoni i kuq (kuç).Kete ne kllapa per deshiren dhe hatrin tand qe e perdore si spirance kritike ndaj meje.
Me shume respekt per autorin e artikullit . Jetojme ne kohe krizash identiteti . Ashtu si çdo proçes jetesor , edhe shoqeria eshte veprim fiziologjik . Qe jeton , zhvillohet , dhe ben seleksionimin e vet natyral . Prandaj do ti ftoja zoterinjte e nderuar ( ata te vertetet ) , te distancohen nga vulgariteti e nga injoranca qe ndeshet rendom ne rrjete sociale . Ne e dime qe edhe shoqerite Kane jashteqitjet e tyre . Pra nuk ja vlen ta shtush debatin neper kanale te Tilla . Hashorva , Çabej , apo Kadare , nuk do merrnin mundimin te benin vepra per jashteqitjen e kombit . Vlera , kultura , ngelen . Injoranca shkon . Iken bashke me te tille e harrohet . E di qe gjuetaret e kompiutrit do rrine gati per viktimen e radhes . Po nuk do u kthej pergjigje . Komentin e kam per zotrinjte , ata te vertetit .