Një nga koleksionet ku ka foto nga Shqipëria e së shkuarës është Koleksioni Fiedler.
Ai përbëhet nga një korpus prej 730 fotografish, 484 fotonegative me ngjyra dhe 246 bardh-e-zi.
Është pjesë e bibliotekës për albanologjinë dhe sllavistikën në Ballkan dhe u gjend në shtëpinë e profesor Wilfried Fiedler në Meißen (Saksoni) i paketuar në 5 kuti druri për filma.
Bëhet fjalë për një fond personal fotografik të tre qëndrimeve të para të Wilfried Fiedler-it në Shqipëri: nëntor-janar 1956-57; maj-gusht 1957 dhe në verë të vitit 1959.
Një burim historik i vlefshëm që na mundëson, që pas më shumë se 50 vjetësh të shohim Shqipërinë në fillimin e përpjekjeve për vendosjen e komunizmit.
b.m. / dita
Ja kjo ishte Shqiperia qe na la kur iku “Mreti Zogoll”, heroi i Sa-leh Berishes.
Jo , mor Piti , eshte Shqiperia qe na la qoftelargu turko-osman . Nxirre te shkreten , apo nuk te behet te shash Turqine e qelbur ?
Je i madh.
Ah te dhjefsha Turqine dhe Greqine bashke.
Le t’a lëmë mënjanë paraqitjen e jashtme të dumbabistëve arnautas me çallma në kokë dhe t’i hedhim një vështrim të shpejtë fotos ke sheshi Avni Rustemi.
Ajo që bën përshtypje janë rruga e asfaltuar, trotuari me gura të vogla zbukurimi (Ziersteine), blloqet e trasha të bordurave në formë gjysëm harku (sot vështirë t’i gjedh në treg), si dhe anësoret përposhtë trotuarit për devijimin e shirave ke ajo puseta e zezë e kanalizimeve.
Materialet speciale dhe projekti ndërtimor do ketë qënë padyshim sipas modelit italian, gjë të cilën gjatë diktaturës jo e jo, por vështirë se e gjen edhe sot e kësaj dite.
Sa për krahasim, prapa pallatit të kulturës (së leshit salinist) ke vendi ku në kohën e largqoftit ka pas qon “mapoja e madhe” (ku zakonisht mungonin dhe brekët), trotuarit të dikurshëm jo vetëm i mungonin me dhjetra pllaka, por atij ja kishin vjedhur dhe kapakët prej gize të pusetave. Gropa-gropa qendra e “metropolit” edo-salinist që të kujtonte mesjetën dhe jo kohën e satrapit zogollit. Po mos të kishe pak kujdes thyeje qafën. Më qesharakja, të gjithë “kryeqytetasit” (shumica ardhacakë e jabanxhinj si këta në foto) e kapërcenin gjithë lezet hendekun dhe askujt prej nuk i bënte përshtypje. I dukej “normale” njëlloj siç i duket këtyre haxhiqamilsave ulur si majmunër ke bordurat.
Ne kohe te Zogut Tirana ishte si nje gelbaze turke ne mes te Europes,
ishte nje fshat i qelbur i mbushur me shtepi prej balte sikur ishin ne Kohen e Mesjetes ne Arabi
njje qytetar i Tiranes
dhe turku ka fajin e tij,por mos harro se kishte 40 e kusur vjet që nuk ishte më!!edhe zogu ka fajin e tij si gjithë të tjerët,përfshi dhe pushtimin nazi fashist!!
piti pasi tia ketë treguar saliut le tia tregojë dhe nipçes së zogut se si ishte shqipëria!!jo lekës pa mjekër,po dobiçit me mjekër të bardhë dhe 200 kg që tall bythën nëpër televizione!!
Shikojeni Shqiperine qe gjeti clirimi dhe le te mburren me presh ne sume ballistet dhe zogistet dhe sidomos zogisti i ri Edi Rama se cfare shteti te zhvilluar kishte ndertuar mbreteria e tij otomane!
Shikojeni Shqiperine qe gjeti clirimi dhe le te mburren me presh ne sume ballistet dhe zogistet dhe sidomos zogisti i ri Edi Rama se cfare shteti te zhvilluar kishte ndertuar mbreteria e tij otomane!
Turko osmanet kane qene nen urdherat e shqiptareve per 600 vite. Sepse perandoria udhehiqej nga shqiptaret. Dhe trojet shqiptare kane qene si kokrra e molles . Saqe kur trupat austro hungareze hyne ne Korce pas renies se perandorise. U habiten nga bukuria e Korces dhe e quajten ate “Parisi i vogel” Dhe kur ra perandoria mori fund dhe shqiptaria. Mos harrojme qe pas renies se perandorise ishte lufta Ballkanike lufta e pare boterore. Lufta e dyte boterore po ashtu. Kuptohet qe vendi do te shkaterrohej gjate ktyre viteve. Packa se ato foto jane foto normale nga fukaralliku komunist. Ka vende ne Bote qe mbahen te civilizuara dhe perandimore sot ne 2021. Qe ngjajne shume here me keq se ne keto foto. Besoj se duhet te marresh me shume njohuri nga historia dhe te shetisesh vende te Europes se “civilizuar” qe te mos cuditesh nga keto foto.
U ftofsh ne bythe . Trojet shqiptare si kokrra e mutit ishin ne kohen e pushtimit turk. Po ti me siguri je ndonje qelbesire muxhahedini, Shko qiju ne bythe me gjithe turqit e tu.
Muxhahedinet jane ne kampin e Manzes. Kane formuar shtetitn e tyre ne Shqiperi. Dhe skane fare lidhje me turqit.Nese ke ndonje problem me to shko thuaja ne sy. Une jam shqiptar qe po them thjesht fakte historike.Po ti Hasan je thjesht nje cope kazan.
Nuk i jap dot spiegim disa gjerave.Dy komandante me grada ,te studiuar ne sholle ushtarake turke,Skenderbeu dhe Huniady hungarez.Te dy braktisen fushen e luftimit dhe njeri i u drejtua shqiperise ,tjetri hungarise.Te dy vendet ishin nen turqine.Si spiegohet qe hungaria ne ate kohe kishte shkolla dhe shqiperia jo,si spiegohet qe ne mburemi me rilindasit qe kane studiuar ne gjimnazin zosimea,ne greqi,pra shqiperi pa gjimnaz.Edhe greqia nen sundimin turk ishte.Mund te themi qe kushtet historike na kane lene prapa.Fajsojme turkun,fajsojme zogun,fajsojme enverin,fajsojme saliun,ramen,per prapambetjen duke e krahasuar me europen.Popull -europa,popull- ne.Popull i mencur mban me te miren nga e kaluara dhe lufton per me zhvillim.
Sepse shqiptarët janë tradhtarët më të mëdhenj nga të gjitha kombësitë.
U shitën, dhe menduan vetëm për vete dhe familjen e tyre dhe aspak për kombin. Në çdo luftë të pasurit, klasa elitë, është bashkuar me pushtuesin.
Ndryshe kombet e tjerë. Shtresa e pasur ka udhëhequr luftën kundër çdo pushtuesi. Edhe kur nuk ka arritur ta çlirojë vendin, kanë detyruar pushtuesin të bëjë lëshime. Si psh, shkollat në gjuhën amtare, kisha e organizma të tjera.
Kështu në Greqi, Serbi, Mal të Zi, Bullgari, e deri në Austri apo Hungari.
Ndërsa shqiptarët për pak privilegje, ndryshuan edhe fenë. Të tjerët nuk pranuan, kundrejt asnjë privilegji. Sepse ata janë patriotë. E kanë dashur dhe e duan vendin e tyre.
Ndërsa shqiptarët kanë virtytin më të keq. Pabesinë.
Kur ua shpjegon të huajve fjalën ” besë”, ata habiten. Pse, kaq të pabesë jeni ju shqiptarët? Saqë duhet t’ju marrësh besën, ndryshe të tradhëtoni?
Jo, është përgjigja, jo kaq të pabesë. Më shumë se kaq…
Po ta marrësh e ta analizosh hollë-hollë shprehjen “besa e shqiptarit është shqiptaria (?!) rezulton se strumullari i prapambetjes shekullore ka qënë pikëridht e kundërta, domethënë pabesia. Shtoi pabesisë dhe tradhëtinë merret vetë me mend se pse haxhiqamilsat e kthejnë pllakën si kurvat sapi hypin në pushtet.
Z. @Mali , ti mund te kesh lexuar perciptazi historine , por nuk e ke studjuar ! Nga keto qe flet , duket se nuk je ne gjendje te besh lidhjen logjike te fakteve , duke i vendosur ne kohen e tyre . ! Si nuk e paske mesuar ti qe Turqia nuk lejonte kurrsesi gjuhen e shkruar shqipe , por i perndiqte me egersi kedo qe guxonte te shkruante apo lexonte dicka ne kete gjuhe . . . perkunder kesaj , gjate gjithe sundimit mturk lejonte shkollat ne gjuhen greke . Kisha ortodokse greke ka qene dhe mbetet armiku nr.1 i gjuhes dhe kombit shqiptar . A e sheh dhe sot kolonel Janullatosin , qe rri rende ne fronin e lene nga i madhi F.Noli , edhe pse ka 30 vjet ne krye te KOASH , nuk ka masuar asnje fjale shqip . Kete monster e mbajne per intelektual me peshe dhe poliglot qe flet rrjedhshem disa gjuhe , por nuk i ben zemra te mesoje e flase asnje fjale shqip !
Cdo pushtus qe rri 500 vjet ne nje vend,le gjurme te zhvillimit ne ndertime(shikoni indine etj) apo industri e bujqesi dhe kulture.
Turqit injorante,lane ne kete vend vetem injorancen,fene sumperpjete(madje edhe nje xhami nuk e ndertuan) e ca turq te plagosur e te semure(shiko emrat e mbiemrat qe sa i thua dikujt ai te mer per turko arab) qe krijuan kombin turkoshak ku edhe shqipja eshte 20%turke.
Edhe kur na shpallen te pamvarur shumica e kishte mrndjen te dumbaben dhe erdhi nje mbret injorant qe nuk ndertoi nje shkolle apo punishte(e jo fabrike) dhe nuk behet fjale per hd ,vetem kandila,nuk flitet per rruge e hekurudha.
Nje vend ne Europe po mburret se filloi te ndertoj hekurudhen e pare Tirane Durres sepse e ate te 46tes e shkatrroi sali vampiri se ishte komuniste.
Edhe varferia dinjitoze eshte e bukur
sidomos kur eshte veper e osmanllijve dylbera, eh mor shkerdhate turkoqelbur?
do te ishte mire te na jepeshin edhe disa pamje te viteve ”80 me keto qytete qe fotografi i nderuar ka marre ne vitet -”50 per te pare ne fakt ndryshimin e madh dhe ate zhvillim qe pati vendi yne per me pak se 50 vjet ,kur sot mbas 30vitesh ndryshim te sistemit nuk jane zgjidhur as dy problemet me madhore te vendit ; ai i punesimit dhe ai energjitik !
Foto e pare eshte Pazari i Ri, mu tek sheshi Avni Rustemi. Gardhi i gjelber qe duket ne fotografi rrethonte lulishten e vogel ne qender te se ciles ishte busti i Avni Rustemit.
Keto foto tregojne nje ane te gjendjes se Shqiperise ne ato vite. Po sikur nje tjeter fotograf te kishte deshiren qe te fotografonte te tjera realitete qe gjithashtu ekzistonin? Ne qe i kemi jetuar ato kohe e dime se jo çdo gje ishte siç paraqitet ne dhjete apo njeqind foto. Edhe sot po te marresh aparatin dhe te fotografosh me tendence, mund te gjesh me dhjetra situata më të keqia se keto. Varferia dhe mizerja nuk jane realitet vetem shqiptar. Psh mendoni sikur dhe Edith Durham te kishte mendjen e mbrapshte dhe jo ate qe kishte: dashurine per kete vend dhe per kete popull qe edhe pse i varfer e i prapambetur mbarte në brendesi fisnikeri, a do vleresohej siç është në të vertete per ne? Ja pra qe varteisht nga optika mund te kemi dy realitete. Problemi eshte se sa dashuri ke per ate qe do te besh, nese jo, atehere sigurisht do te ekspozosh anen e erret me shume se atë me drite.
Me kujtohet kur na kan pas qitur te pritshim Hrushivin kur erdhi per vizite ne Shqiperi.
Ai tha: “MUSLIMAN NAROD”.
Ju qe nuk e keni patur fatin te mesonit rusisht, nuk e kuptoni kete qe ka thane Hrushovi. Ju a perkethej un:
“POPULL MUSLIMAN”.
Me kete ai sintetizoi gjithçka qe nga viti 1959.
Dhe kjo vazhdon edhe sot.
Atehere rrinin ulur buze lulishtes Me ore te tera duke bvrare kohen ne pritje te asgjeje. Sot e njejta gje por te veshut firmato dhe ne lokale te shtrenjta.
Atehere rrinin ulur buze trotuarit Me ore te tera duke vrare kohen ne pritje te asgjeje. Sot e njejta gje por te veshut firmato dhe ne lokale te shtrenjta.
Na nxorre mallin , o popull!
Njelloj si dhe dje sot: ulur neper trotuare duke vrare kohen. Ndryshimi me sot, rrobat firmato dhe lokalet e shtrenjta.
Mirë e ke ti por përveç trotuareve “spektakolare” ka qënë dhe koha e kumanarit kur nëpër stadiume shikoje tifozat gjytyryma të sojit “gol për ner t’familjes” ta ulnin bythën poshtë gazetës direkt mbi betonin e ashpër dhe të skërmisnin gjithë kohën fara luledielli. Hahaha sa bukuri kidhte tufa
Kush te linte ne 80en te nxirrje foto-grafia o Fatmir Dhodhonis.
Ne 50en kishte me shume liri ndac fetare ndac politike.
Nga 60ta e ketej filloj persekutimi dhe diktatura ne formen e saj absolute.
Lavdi Enver Hoxha, edhe pse bere mekate bere plot te mira. Asnje Zot shtepie nuk eshte pa gabime, jo me nje burre shteti me nje injorance e prapambetje te tmereshme.
Për kry t’mikut… sensacion.
Ke ajo fotoja me HOXHËN në Krujë në të majtë ka dalë dhe një KALEC rrugësh nga soji i atyre “agjentëve” me katër klasë shkollë, të cilët më të shumtën e kohës e kalonin si punonjës terreni.
Misioni i këtij spajuni 80 leksh të veshur me kostum gri dhe këpucë alla franga duket se ka qënë ose observimi dhe përndjekja këmba këmbës e hoxhës, ose ruajtja e jetës së tij.
Lind llogjikshëm pyetja; Po pëpëshëisti SALI çfarë misioni kishte gjatë shoqërimeve që i bënte HOXHËS në Volorek apo ishull të Lezhës kur shkonte për gjueti?
Kjo foto specihale vërteton katërcipisht lidhjen e ngushtë mes vëllezërve siamezë qysh .
Shikoni foton e pare….pas disa vitesh kjo veshje do te jete dominuese ne femrat shqipetare si pasoje e ndikimit turk
Sa fukarallek. Fotoja e hoxhes, i shkreti pantallonat e grisura. Djali me lahute i ka me arna siper arnave pantallonat. Vajza e vogel ne krah tij e veshur keq dhe e grisur. Popull fukara. Ne Elbasan qerrja dhe qete ne mes te qytetit. Nje popull qe gjithmone ka diskutuar buken dhe ushqimin jo vetem ne kohe lufte por dhe ne kohe paqeje. Popull i keq. Popull tinzar. Popull tradhtar. Popull dallkauk dhe injorant. Popull fukara. Popull vrastar. Nuk n’a e ka fajin as Romaket, as turqit as Zogu. Fajin e kemi vete si popull. Nuk erdhi Enveri te pergjoje poshte dritares edhe gjate diktatures. Ishte komshiu, kunati, krushku etj qe spiunonte komshiun, vellane, motren, dhenderrin. Popull spiun. Popull ku lulezojne antivlerat. Ku babai vesh shtepine me leket e vajzes prostitute. Ku djali i xhajes nxjerr vajzen tek semafori, ku horrat dhe hajdutet quhen çuna te shkathet. Ha mut u popull shqiptar. Popull muti.
Fotografite e keleksionistit-*Fiedler**tregojne shume…mirenjohie,o komentet ne kete shkrim, jane per te deshiruar…sidomos-ky u fundit *Manuela*me pergjithesimin *Populli spiun* sa me keq… fjalia fundit…Gazeta nuk duhet ti botoje te tillet komente!. Komentuesi *DARDAN*shprehet me sinqeritet…
*Enver Hoxha ,edhe pse beri mekate..beri te mira….*
Dhimbia e madhe popull!