“Katundarizmi” si Viktimë e Pushtetit

Ky shkrim është për fshatin/fshatarësinë dhe se si pushteti në mënyrë të pështirë dhe djallëzore (përmes përbuzjes, kërcënimeve, mashtrimeve dhe manipulimeve) jo vetëm e ka lënë atë tërësisht pas dore, por pushteti gjithashtu e përdor atë për të përmbushur interesatt e tij perverse dhe primitive. Fshati/fshatarësia është një komponent shumë i rëndësishëm i politikës shqiptare pasi fshati (fizikisht dhe psikologjikisht) vazhdon të përfaqësojë shumicën dërrmuese të shoqërisë dhe ka një impakt shumë të rëndësishëm në zhvillimet politike të vendit. Një një intervistë të dhënë para disa ditësh, dr.Shinasi Rama thekson se “katundarizmi” ka zaptuar mbarë shtetin, politikën, dhe shoqërinë civile shqiptare. Ai shprehet se pas zgjedhjeve të vitit 1991, “zgjedhjet kanë qenë vetëm e vetëm përplasje të strukturave të drejtuar nga katundarë, në bazë të parimeve katundare, dhe me objektivat e mbrojtjes së interesave të katundeve respektive përmes manipulimit dhe vjedhjes së votave”. Dhe i gjithë ky sistem katundarësh, vazhdon Rama, është i mbështetur mbi vlerat e një shoqërie katundare, mentaliteti i së cilës manipulohet rregullisht që prej 22 vitesh nga “paria” e Tiranës.

Si fillim dua të shprehem se edhe pse ky këndvështrim ka dicka të vertetë brenda, unë nuk pajtohem me atë. Së pari, unë kam mendimin se dr.Rama e egzagjeron me përdorimin e termit “katundar” deri në atë pikë sa një përdorim i atillë merr përmasat e një ofeze. “Katundarizmi” në këtë rast është përdorur si shkaktar i fatkeqësisë (apo fatkeqësia vet) sonë politike dhe jo si viktimë e politikës, dhe në vecanti e pushtetit. Termi “katundar” apo “fshatar” mund të ishtë përdorur në mënyrë konstruktive ku të analizohej origjina sociale e sistemit politik në Shqipëri. Në një shkrim të para 2-3 vjetesh, kam argumentuar se sistemi politik e ka origjinën e tij në konfiguracionet e shoqërisë shqiptare.

Në studimin e tij klasik “Origjina Sociale e Diktaturës dhe Demokracisë…”, Barrington Moore tentoi të parashikonte zhvillimet politike duke u bazuar në studimin e marrëdhënieve midis forcave social-ekonomike të një vendi të caktuar. Ai arriti në përfundimin se janë këto marrëdhënie midis forcave social-ekonomike që përcaktojnë sistemin politik, qoftë ai diktatorial apo demokratik. Në këtë studim, Moore konkludoi në katër gjetje të rëndësishme, të cilat janë: (1) Një koalicion midis pronarëve dhe borgjezisë do të prodhonte një demokraci jo të qëndrueshme. (2) Fashizmi lind, kur militarizmi shërben për të unifikuar shtresat e larta të pronarëve për të shtypur fshatarësinë dhe çdo tendencë kapitaliste nga ana e borgjezisë. (3) Komunizmi lind, kur (a) pronarët e tokave nuk arrijnë të realizojnë tranzicionin për modernizimin dhe industrializimin e ekonomisë, dhe kur (b) ata dështojnë të çorganizojnë fshatarësinë. Kështu që duke iu larguar revolucionit borgjez, pronarët bëhen viktima të një revolucioni fshatar i cili sjell komunizmin. Së fundi Moore argumentoi se borgjezia është i vetmi burim për demokracinë dhe pa borgjezi nuk ka demokraci.

Por ajo që është më e rëndësishme për ne është fakti se Moore e konsideronte “katundin/katundarizmin” apo “fshatin” dhe shoqëritë fshatare si hambar të sistemeve diktatoriale. Dhe kjo është mëse e vërtet për të shkuarën tonë pasi historikisht shoqëria shqiptare ka qenë e dominuar nga popullsia fshatare dhe historikisht ka krijuar regjime fashiste dhe deri në ato komuniste, por asnjëherë nuk ka krijuar një regjim demokratik jetgjatë dhe të stabilizuar.

Mbi këtë këndvështrim ne mund pyesim se si ka mundësi që mendimet e Moore vazhdojnë të jenë të argumentuara edhe në kohët e sotme të globalizimit apo zhvillimit të gjithanshëm teknologjik? Si ka mundësi që fshati shqiptarë vazhdon të jetoj në privitivizëm dhe larg ndryshimeve rrënjësore që ka krijuar globalizimi? Në ndryshim nga Doktor Rama, unë besoj e keqja e madhe nuk është “katundarizmi” si mentalitet por lënia pas dore dhe shfrytëzimi për arsye politike i fshatit dhe fshatarësisë nga ana e pushteteve. Nga ky këndvështrim, “katundarizmi” aktual është rezultat (dhe jo faktor/fajtor) i një politike të pështirë që vazhdon t’i konsiderojë fshatarët si njerëz jointeligjent, frikacakë dhe oportunist që kërcënohen ose gënjehen lehtësisht nga politika duke u marrë votën në këmbim të një thesi me miell.

Problemi i politikës sonë nuk është “katundarizmi” por djallëzia e pushtetit për të mbajtur të nënshtruar fshatin dhe fshatarësinë. Injoranca është arma më e fuqishme që pushteti përdor për të mbajtur nën sundim fshatarësinë. Injoranca përdoret për të kërcënuar me heqjen e bukës së gojës nëse nuk votojnë për pushtetin. Injoranca përdoret gjithashtu edhe për të mashtruar dhe gënjyer fshatarësinë për të votuar pushtetin në këmbim të një thesi miell.

Në këtë situatë mizerje, detyra parësore e opozitës nuk duhet të jetë thjesht prezantimi i programeve ekonomike për fshatin dhe fshatarësinë (si e drejta e pronës dhe komercializimi / modernizimi i fshatit). Detyra parësore e opozitës duhet të jetë promovimi i një strategjie politike që do të vendoste ura komunikimi midis opozitës dhe fshatarësisë, ura që do të bënin të mundur komunikimin dhe mirëkuptimin midis palëve. Kjo strategji duhet të shkatërrojë hegjemoninë e antivlerave të përhapura nga pushteti. Duhet të shkatërrohet bindja se imoraliteti, barbaria dhe hajdutëria e pushtetit është normalitet, se pushteti është i pathyeshëm, dhe se të gjithë partitë politike dhe politikanët janë njëlloj. Por mbi të gjitha, opozita duhet  duhet të shkatërrojë frikën që pushteti i ka futur cdo fshatari në rast se fshatari voton kundër pushtetit.  Ankesa më e vazhdueshme që dëgjoj sot nga bashkfshatarët është fakti se pushteti ka mobilizuar një makineri të tërë duke i kërcënuar fshatarët për pasojat e votës së tyre. Kjo strategji monstruoze duhet të ndalohet menjëherë nga opozita me cdo lloj mjeti. Viktimizimi i përhershëm i fshatit nuk bën gjë tjetër veçse e shkatërron përfundimisht demokracinë e brishtë shqiptare. Hapi i parë dhe më i rëndësishëm i opozitës është t’i ofrojë fshatarësisë ndërgjegjësim, mbështetje të gjithanshme dhe kurajon të votojë me vullnet të lirë.