Një “haber” nga Turqia, asi ekonomik i Edi Ramës?

Kryeministri i larguar i vendit, citoi ne fund te mandatit një rritje ekonomike 3 deri në 4 për qind, në një kohë kur biznesit i rritej kreditimi me probleme, për shkak të mungesës së likujditetit, apo më keq akoma, kreditimI për ekonominë ishte zero. Kemi dëgjuar thagma që arrinin deri tek “jemi të dytët pas Gjermanisë”. Por kapacitetet e ekonomisë shqiptare janë thuajse të shteruara, duhet injektim i ekonomisë, duhen para që Shqipëria nuk i ka. Opsionet? Fillojnë që përtej Atlantikut, por mund të jenë dhe më afër, diku në Bosfor.

Mirë se erdhët në tokë të djegur
Tej retorikës politike, nuk do ekzagjeronim nëse do thoshim se situata aktualisht i përngjan një masakre financiare. Të ardhurat e Buxhetit të Shtetit që gjen qeveria e re, përjashtojnë  çdo skenar të mundshëm për stabilizimin e ekonomisë. Buxhetit të shtetit i mungojnë  11 miliardë lekë të reja, ose 80 milionë euro (kjo si faturë e shkaktuar vetëm pak javë përpara zgjedhjeve). Qeveria në ikje në prill 2013 ndryshoi ligjin “Për tatimin mbi të ardhurat”, duke propozuar që të ardhurat nga paga dhe bonuset nga 0-30,000 lekë të reja të mos jenë të taksueshme dhe pagat mbi këtë nivel të taksohen 10 për qind të pagës bruto.Ndryshimi hyri në fuqi më 1 maj 2013 dhe ndikimi negativ tek të ardhurat, për periudhën qershor-dhjetor 2013 do të jetë 1.5 miliardë lekë, ose mbi 12 milionë euro.

Qeveria në ikje ndërhyri në ligjin për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar (TVSH). Përjashtoi pagesën e TVSH-së për importet e makinerive dhe pajisjeve që përdoren për investime të mëdha (për investime që fillojnë nga 50 milionë lekë të reja e më lart); përjashtimin nga TVSH për makineritë dhe pajisjet e importuara në industrinë përpunuese, agrobiznes dhe bizneset që janë subjekt i taksës së biznesit të vogël, gjithashtu dhe përjashtimet për pagesën për TVSH-në e hekurit dhe çimentos së importit ose vendas që përdoret si lëndë e parë në ndërtimin e hidrocentraleve. Heqja e kësaj takse parashikohej dhe në programin e socialistëve, por e aplikuar me ngut në modelin “Berishian”, ndërhyrja dha tjetër pasojë.

Në një përpjekje realisht të dëshpëruar për të akaparuar vota, qeveria ndryshoi edhe ligjin “Për taksat kombëtare”. Ndryshimet e fundit të bëra në ligjin e taksave kombëtare lidhen me përgjysmimin e taksës vjetore për makinat e përdorura. Ligji ka hyrë në fuqi në maj 2013. Efekti negativ i vlerësuar është 2.7 miliardë lekë për periudhën e mbetur të 2013-s nga 6 miliardë lekë që ishte parashikuar për gjithë 2013-ën.

Mjaftojnë këto të dhëna të bëra në një hark të shkurtër para zgjedhjeve parlamentare për të parë se në çfarë gjendje e gjen qeveria e re arkën e shtetit. Mund të vazhdojmë dhe me listën e gjatë të borxheve stratosferike që shteti i ka biznesit privat (ndërtuesve sidomos), aksin KESH-CEZ dhe humnerës së borxhit që është krijuar etj. Eshte kuptuar tashme qarte qe Berisha, me nje qasje krejt te papergjegjshme ndaj interesave te vendit, ka punuar me përkushtim të thellë që “zhytja në kolaps” të ishte sa më e suksesshme me qellim perdorimin e saj per te siluruar politikisht kundershtarin e tij tashme ne pushtet. Por si dilet nga situata?

Opsioni FMN, vetëm këshilla?

Në një kohë kur qeveria e re, po harton politikat e reja fiskale dhe kur arkën e gjen në një gjendje të mjerueshme, në portën e financave kanë trokitur ekspertët e Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe të Bankës Botërore. Prej thuajse një jave që janë në vendin tonë, në takimet intensive që kanë patur me drejtues të Ministrisë së Financave, me përfaqësues të shoqatave të biznesit, kanë përsëritur në mënyrë të vazhdueshme dhe më gërma të mëdha “ulje të borxhit publik”.

Në të vërtetë borxhi publik është kaq i lartë sa qeveria duhet të ndërhyjë menjëherë për ta ulur atë. Ka një ngurtësim, frenim apo tkurrje të kërkesës agragate të brendshme. Kjo do të thotë që bizneset kanë vështirësi në mbajtjen në punë të punëtorëve, shitjen e prodhimit dhe si pasojë në sigurimin e fitimeve. E gjitha kjo ka çuar në një proces zinxhir në mos mbledhjen e të ardhurave nga bizneset nga tatimet, duke e ulur në mënyrë drastike mbledhjen e të ardhurave në buxhet. E për të ulur këtë borxh që kërkohet me forcë nga FMN, është mbushja e arkës së shtetit dhe si një nga rrugët e vetme është ulja e arbitraritetit të administratës tatimore në marrëdhëniet e saj me biznesin. Kjo kërkon rishikim të kuadrit rregullator për t’i dhënë mundësi biznesit të rritet që të ketë mundësi të paguajë taksat dhe tatimet. Pra mbledhja e taksave dhe tatimeve dhe menaxhimi i duhur i tyre është e vetmja rrugë për të ulur borxhin publik. Deri në këtë moment FMN flet për këshillim financiar dhe asgjë tjetër nuk ka dalë nga zyrat e takimeve për mundësi kreditimi më intersa të buta nga këto institucione financiare.

“Miku ynë Erdogan?”

Në qarqet e biznesit dhe të politikës prej disa javësh ka “pëshpërima për një skenar shpëtimi diku në Bosfor”. Ajo çka përflitet në qarqe të biznesit dhe që po amplifikohet si një mundësi në zbatim e sipër nga “Erdoganistët e Tiranës” ka lidhje më një shifër të rëndësishme prej 3 miliardë dollarësh, ndihmë në formë kredie të zbutur për ekonominë shqiptare nga shteti turk. Po përse përflitet shifra 3 miliardë? Ku ka dalë kjo shifër? Ku bazohet? Ata që mbështesin teorinë e këtij opsioni, e lidhin historinë me zhvillimet e fundit në Egjipt dhe me takimin Rama-Erdogan të disa kohëve më parë. Turqia, rreth një vit më parë i akordoi një fond prej 4.8 miliardë dollarësh qeverisë Morsi në formë kredie të butë. Ky veprim i shtetit turk erdhi në momentin kur FMN-ja ndali kreditimin e Egjiptit, pasi Morsi ishte kreu i Vëllazërisë Muslimane dhe qeveria e tij kishte nisur antagonizmin me Uashingtonin. Në këtë moment ndërhyri Erdogan, që balancoi tërheqjen e FMN-së, me këtë fond prej 4.8 miliardë dollarë si kredi-ndihmë ndaj Egjiptit dhe Morsit. Disa muaj më parë Turqia lëvroi këstin e parë prej 1 miliardë dollarësh. Kësti i dytë do të akordohej këtë Shtator, por edhe siç dihet, pas një grushti shteti, Morsi ra nga pushteti. Këstet u ndërprenë. Tashmë Turqia ka gati fondin e mbetur prej 3.8 miliardë dollarësh, të hequr mënjanë dikur për Egjiptin. Këtë rezervë turke, kanë parasysh dhe “pëshpërimat” për një skenar ndihme nga Turqia.

Ky skenar ka marrë dhenë sidomos pas vizitës së Edi Ramës dhe takimit të tij me kryeministrin Erdogan. Pas këtij takimi ky skenar nisi të qarkullojë si opsion për injektimin e ekonomisë shqiptare në qarqet e biznesit dhe po propagandohet me forcë veçanërisht nga Pro-Erdoganistët e Tiranës si një “punë e mbyllur në parim”. Vërtetësinë e kësaj historie do e mësojmë vetëm kur opsioni të pranohet nga palët, ndonëse një shprehje e urtë popullore paralajmëron se “ku ka zë nuk është pa gjë”.

NJE SHENIM PLOTESUES

Financierja e Kryeministrisë, stafit te Rames: Nuk ka mbetur kokërr leku

Prej tre ditësh eksponentë të Partisë Demokratike, janë në ofensivë dhe kërkojnë nga qeveria Rama që “ti tregojë popullit” se ku i gjeti lekët për të bërë rikonstruksionin dhe ndërhyrjet në kryeministri.  Demokratët duan të dinë dhe se kush janë subjektet private që po financojnë nga xhepi i tyre këtë ndërhyrje. Nisur nga kjo ofensivë, “DITA” u interesua dje më së pari, mbi faktin se përse u dashka që këto ndërhyrje të bëhen nga investitorë privatë? Përgjigja që morëm ishte e papritur: Fondi në përdorim të kryeministrisë për shpenzime institucionale ishte bërë “rrush e kumbulla” që në muajin Korrik. Këtë fakt madje ua ka konfirmuar dhe financierja e Kryeministrisë bashkëpunëtorëve të kabinetit të Ramës që në ditën e parë. “Na tha se nuk ka asnjë qindarkë në gjendje për shpenzime në dispozicion të institucionit pasi ishin harxhuar të gjitha”, – i tha dje gazetës një burim pranë kryeministrisë. “S’kemi kokërr leku për të tilla ndërhyrje, janë të shpenzuara”, – u ka thënë tekstualisht financierja. Kjo është një e dhënë interesante, pasi fondet për shpenzimet për nevoja të kryeministrisë janë të projektuara që në fillim të vitit dhe të programuara për mbulim me shpenzime deri më datën 31 Dhjetor. Ç’ka do të thotë se fondet janë shpenzuar që në gjysmën e parë të vitit. Po për çfarë? Asnjë emergjencë nuk duket se ka pasur në gjysmën e parë të vitit për të justifikuar këtë shpenzim. Si kanë avulluar lekët? Ky është një informacion që ende nuk është zbardhur, por rezultati i të cilit ka detyruar qeverinë e re që të gjejë mbështetje në faktorin privat për të bërë disa ndërhyrje. Heqja e shumëpërfolur e gardhit, mësohet se ka kushtuar për çmontim vetëm 7 mijë lekë të reja, një punëtor preu gardhin me një presë. Transporti i gardhit për në Butrint u mundësua nga një mik personal i Auron Tares. Këtij të fundit i lindi ideja për ta çuar në Butrint dhe i gjeti vetë mundësitë. Ndërsa brenda kryeministrisë, përveç sallës së konferencave dhe tavolinës së mbledhjes së qeverisë, nuk është bërë asnjë investim tjetër, deri më tani. Pra sikundër shihet dhe ndërhyrjet e privatëve në këtë histori, nuk përbëjnë “vlera stratosferike” sa për të çuditur “opozitën e fortë” te shpalur nga ish-kryeministri Berisha. Ndoshta do ishte më me vend që të shpjegohej se përse janë shpenzuar fondet vjetore për institucionin, që në gusht. Apo këto janë “detaje të parëndësishme”?