Nga Marenglen Kasmi
Botuar në DITA
Revolta e Spaçit u organizua nga të burgosurit e këtij burgu në datat 21-23 maj 1973. Kjo revoltë është një nga simbolet më të forta të qëndresës kundër regjimit komunist. Ngjarja është trajtuar gjerësisht pas rënies së sistemit komunist. Po ashtu, edhe dëshmitë e ish të burgosurve janë të shumta.
Gjithsesi, trajtimi asnjëherë nuk është shterues dhe i plotë, pa u ballafaquar me një dokumentacion të gjerë arkivor. Dhe arkivat suprizojnë hera-herës. Në këtë kontekst, për hartimin e këtij shkrimi janë përdorur dokumente arkivore të ish-Sigurimit të Shtetit që administrohen nga Autoriteti për Informim mbi Dosjet e ish-Sigurimit të Shtetit, të cilat kanë qenë pak ose aspak të njohura deri tani.
Në këtë dosje “Të objektit të rëndësisë së veçantë, Reparti 303 Spaç”, ndër të tjera hidhet dritë mbi historikun e burgut qysh prej krijimit e deri në mbylljen tij, revoltën, organizimin, protagonistët kryesorë të saj, numri i të burgosurve ndër vite, puna që ata kryenin si dhe mbi rolin e Sigurimit të Shtetit në burg etj.
Trajtimi i mëposhtëm në DITA do të rrokë gjithë këto fusha, duke tentuar të japë një tablo sa më të qartë historike si mbi ngjarjen në veçanti, ashtu edhe mbi burgun e Spaçit në përgjithësi.
Historiku i Repartit 303
Reparti i Riedukimit Nr. 303 u vendos në Spaç të Mirditës në vitin 1968. Por, historia e këtij reparti riedukimi zë fill qysh më 25 maj 1951, kur me urdhër të Ministrit të Punëve të Brendshme u krijua Kampi Nr. 2, i cili më pas do të quhej Reparti 303.
Në vitet 1951-1968, ky repart riedukimi shërbeu si një repart pune “lëvizës”. Ai e filloi punën në Peqin, ku të dënuarit punuan në hapjen e kanalit Peqin-Kavajë. Pasi mbaruan punimet në sektorin e Peqinit, kampi u zhvendos në Rrogozhinë dhe më pas në Harizaj, Lekaj, Gosë, Kavajë dhe në fund në fshatin Çengelaj të Peqinit, ku po ndërtohej diga që do të kthente ujin e Shkumbinit në kanalin vaditës.
Punimet e kanalit vaditës Peqin-Kavajë filluan më 27 maj 1951 dhe përfunduan në nëntor 1952. Më pas, deri në mars 1953 reparti mori pjesë në ndërtimin e fushës së aviacionit në Urën Vajgurore, duke i ardhur në ndihmë Kampit Nr. 1.
Pastaj reparti transferohet në Vlashuk, pranë Kuçovës, për të marrë pjesë në punimet e kanalit vaditës Devoll-Thanë, duke hapur rreth 8 km nga ky kanal. Në vazhdim, kampi i transferua në Shtyllas të Fierit, për të punuar në ndërtimin e kanalit vaditës Vjosë-Levan-Fier, ku punuan deri maj 1955, kur përfunduan edhe punimet.
Në qershor 1953, kampi transferohet në Rinas, ku punoi për katër vjet në ndërtimin e aeroportit. Pasi mbaruan punimet e aeroportit të Rinasit, më 8 shkurt 1959 kampi u transferua në Tiranë dhe mori pjesë në ndërtimin e Sanatoriumit, ndërtimin e kombinatit të mishit, peliçerinë, në ndërtimin e disa ndërtesave në fermën Gjergj Dimitrov dhe në një pjesë të punimeve në Uzinën e Traktorëve.
Për kryerjen e këtyre punimeve, kampi qëndroi në Tiranë deri në vitin 1963. Më pas, kampi u transferua në Vlorë, ku mori pjesë në ndërtimin e Uzinës së Sodës Kaustike. Në vitin 1965 kampi u dërgua në Elbasan, ku mori pjesë në ndërtimin e fabrikës së çimentos.
Në fund, pas një kalvari të gjatë punimesh në gjithë këto fronte të vështira pune, në vitin 1968 kampi u dërgua pranë minierës së piriteve në Spaç, ku u krijua Reparti i Riedukimit 303.

Revolta
Dita e parë e revoltës filloi si një ditë e zaknoshme. Sipas rregullores, në mëngjesin e 21 majit 1973, nënoficeri i shërbimit shkoi për t’u hequr batanijet të burgosurve që ishin në dhomat e izolimit, të cilët ishin ndëshkuar nga komanda e burgut. I tillë ishte edhe Pal Gjergj Zefi, i datëlindjes 1940, nga Rrushkulli i Durrësit, dënuar me 10 vjet heqje lirie për agjitacion e propagandë.
Sipas relacionit Nr. 205 “Mbi një ngjarje të rëndë të jashtëzakonshme shkaktuar nga të dënuarit Repartit 303”, datë 26.V.1973, i komandës së burgut të Spaçit, Pali ishte “ndëshkuar nga komanda me një muaj vuajtje dinimi në dhomat e izolimit për arsye se kishte shkelur rëndë rregullat e vendosura në repart”.
Në orën 05.00 të datës 21 maj, nënoficeri i rojës hapi derën dhe tentoi të marrë batanijen. Pali doli nga dhoma dhe fillimisht u bashkua me turmën e të burgosurve të tjerë që ishin në oborr dhe refuzoi të kthehet në izolim.
Më pas Pali hipi në tarracë, mbante një shufër hekuri rreth 2 metër në dorë dhe nuk lejonte njeri t’i afrohej. Në orën 06.30, rojet i bënë atij thirrje të kthehet në dhomën e izolimit, por Pali vazhdonte të refuzonte. Në kohën që rojet ju hodhën Pal Zefit për ta arrestuar, ai qëlloi me hekur të dënuarin M.N, i cili ndërhyri për të ndihmuar policët dhe oficerin.
Policët arritën të arrestojnë Palin, por atij i shkuan në ndihmë Jorgo Papa, Dashnor Kazazi, Pavllo Pope, Hasan Iba, Pandi Sterjo, Muharrem Dyli, Rexhep Lazeri, Fadil Dushku, Sulë Veshi etj. dhe u përleshen me policët për rreth pesë minuta. Të dënuarit e tjerë të acaruar, filluan të mblidhen në vendngjarje dhe policët të trembur nga përmasat që mori ngjarja u tërhoqën duke dalë jashtë kampit. Komanda tentoi të marrë kontakt me të burgosurit e rebeluar, për të qetësuar situatën, por nuk pati rezultat.
Në orën 15.30 mbërriti në vendngjarje grupi operativ-hetimor dhe, nën drejtimin e tyre u bë ri-arrestimi i Pal Zefit. Mbas tij u arrestua edhe Syrja Lame, i cili u dërgua në dhomën e izolimit. Kur grupi operativ kërkoi të arrestojë Pavllo Popen dhe po e shoqëronin për në dhomën e izolimit, Pavllo u iku policëve dhe u fut mes turmës së të dënuarve, të cilët e morën menjëherë në mbrojtje, duke hedhur parrulla si “ja vdekje ja liri”, “nuk punojmë në galeri”, “ju jeni katila” etj.
Rreth orës 21.00 të burgosurit thyen birucat dhe nxorën jashtë të izoluarit. Ndonëse rojet hapën zjarr paralajmërues në ajër, të burgosurit nuk u tërhoqën dhe e përfunduan aksionin. Më tej, të burgosurit tentuan të shkelnin zonën e ndaluar dhe të thyenin zyrat teknike që ishin në kamp. Po ashtu, ata “bënin thirrje për vrasjen e disa të dënuarve që mbajtën qëndrim pozitiv dhe që u erdhën në ndihmë personelit të shërbimit nga të cilët ishin edhe bashkëpunëtorë të organeve tona, sa që u ndeshën me agresorët”, shkruhet në një dokument të Degës së Punëve të Brendshme Mirditë, hartuar për ngjarjen më 23 maj 1973.
Të burgosurit u grumbulluan në tarracë e në sheshin para pallatit, ku disa prej tyre, si Skënder Dajo, Dervish Bejko dhe Bashkim Fishta mbanin fjalime dhe recitonin poezi me përmbajtje antikomuniste.
Të ndodhur para këtyre rrethanave, komanda e kampit mori masa ta rrepta, me qëllim që të burgosurit të mos shpërthenin kampin. Rreth orës 03.00 të mëngjesit të datës 22 maj, në kamp mbërriti zv/Ministri i Brendshëm Feçorr Shehu.
Pasi zbardhi dita, rojet vunë re se, në katin e tretë të pallatit të burgosurit kishin ngritur një flamur të kuq, me shqiponjën në mes dhe pa yllin e kuq. Sipas të dhënave që u mblodhën më pas, shqiponjën mbi flamur e kishte bërë Mersin Vlashi. Flamurin e kishte ngritur Gjet Kadeli, Rexhep Lazri dhe Murat Marta. Ndrec Çoku bënte roje të flamuri. Në orën 08.00 Feçorr Shehu ju bën thirrje të burgosurve t’i rikthehen normalitetit, por pa rezultat.

Organizimin e të burgosurve brenda kampit e dëshmon një raport i hartuar nga bashkëpunëtori “Zjarri”. Ai raportonte se në datën 22 maj, rreth orës 12.00 në mensën e burgut ishte mbajtur një mbledhje, e cila quhej “Mbledhja e Këshillave Krahinorë”. Në këtë mbledhje merrnin pjesë të dënuar nga thuajse nga gjithë krahinat që vinin të burgosurit.
Në mbledhje u vendos: “1) Të këshillohen personat që nuk marrin pjesë në mbledhje që të qëndrojnë të vendosur në revoltën që filluam. 2) Të thuhet që revolta lindi e rastit, shkaktar ishin operativi me nënoficerët që lidhën Palin. 3) Të mos pranonte asnjë i dënuar të futej në galeri. 4) të dërmonin personelin e mbrapavijës. 5) në kohën kur pranuan të takoheshin me komisarin e repartit 303, të thoshte Pavlini (Vata – shën. im) me Koçon(?) se ne na kanë dërguar të dënuarit që të transmetojmë fjalët tuaja me të dënuarit dhe jo të përzihemi me politikë”.
Ndonëse revolta kishte filluar spontanisht, nga ky raport, por edhe nga intensiteti i veprimeve gjatë ditës, u pa qartë që ajo kishte kaluar në një fazë tjetër, më të organizuar dhe me një karakter më të theksuar politik.
Një përfaqësi e përbërë nga tre të burgosur u takua me Feçorr Shehun. Ata kërkuan të mos dënohej asnjë fajtor, të mos punohej më në minierë, por në ndërtim dhe të bëhej një amnisti: “Që kur u prishët me B.S. nuk keni bërë (asnjë amnisti- shën. im), sepse jemi dënuar padrejtëisisht”, i thanë ata Feçorr Shehut. Madje, Hajri Pashaj u shpreh me fjalë fyese kundër Partisë dhe pushtetit si edhe kundër vetë Feçorr Shehut, duke i thënë: “ju është ngushtuar rrethi së shpejti do të vini ju në vendin tonë për të dhënë llogari”.
Si rezultat i masave të marra, duke e rrethuar kampin me forca të mëdha policie dhe ushtrie, duke ushtruar një presion të madh psikologjik te të burgosurit, por pa përdorur armët e zjarrit drejtpërdrejt mbi ta, në orën 09.00 të datës 23 maj, pas afro 52 orësh, të dënuarit pranuan kushtet e vëna nga komanda dhe nuk kundërshtuan kur forcat policore dhe ato të gardës hynë brenda kampit.
Sigurisht që përballë kësaj force, të burgosurit nuk kishin asnjë shans të vetëm. Qëndresë organizuan vetëm Dashnor Kazazi, Skënder Dajo, Jorgo Papa dhe Dervish Bejko, të cilët me hekura e hunj në dorë ju kundërvunë rojeve të armatosur. “Rezistenca e tyre u mposht me dhunë”, shkruhet në raportin e komandës së kampit për ngjarjen.
Revolta e Spaçit e organizuar nga të burgosurit politikë ishte e orientuar qartë kundër regjimit komunist. Nëse forcat e policisë dhe të ushtrisë që ruanin kampin do të lëkundeshin, sipas planit, të burgosurit do të tentonin të thyenin kampin dhe të arratiseshin. Nëse kjo nuk arrihej, atëherë revolta synonte që, me anë të presionit, të realizonte disa kërkesa që kishin të burgosurit.
Në këndvështrimin e Sigurimit të Shtetit, revolta ishte spontane, por mendimi për të ngritur krye ishte kultivuar me kalimin e kohës te të burgosurit. Kjo gjë ishte favorizuar edhe nga njëfarë tendence liberale të togave policore dhe ushtarake që ruanin kampin. Ky qëndrim u kritikua shumë pas revoltës, sepse pavarësisht se këta “armiq” ishin të izoluar në burg dhe nuk mund të ndikonin me veprimtarinë e tyre qytetarët e tjerë, “sjellja dhe veprimtaria armiqësore duhej të luftohej njësoj kudo dhe kurdoherë”, sepse për ta ligji nuk bënte dallime për vendin se ku bwhej shkelja ligjore.
Këtë frymë e ilustron më së miri një informacion i kryetarit të Degës së Punëve të Brendshme Mirditë, i cili më 23 maj 1973 informonte komandën e Burgut për ekzistencën e disa partive politike në burgun e Spaçit. Kësisoj, ai njoftonte se në burg ekzistonte Organizata e Ballit Kombëtar, Partia Revizioniste, Partia Socialdemokrate dhe Partia Zogiste. Nëse shikojmë përbërjen e tyre, vërehet se aktiviteti i tyre ishte nën kontrollin e Sigurimit të Shtetit ose të paktën, Sigurimi kishte dijeni për ekzistencën, anëtarët dhe veprimtarinë e tyre.
Pas revoltës, Sigurimi mori masa që numri i bashkëpunëtorëve brenda radhëve të këtyre Partive të rritej. Më tej, Zv/kryetari i Degës së Punëve të Brendshme informonte eprorin e tij “për tu orientuar më mirë gjatë procesit hetimor” se, në vitin 1972, sipas të dhënave të bashkëpunëtorit “Osumi”, në burg ishte krijuar edhe një organizatë me emrin “Rezistenca Ushtarake” me në krye Osman Kazazin, si komandant i forcave, me gradën Gjeneral.
Vlerësuar në këtë kontekst, një nga arsyet që efektivat e ruajtjes së kampit nuk përdorën dhunën dhe armët për shuarjen e revoltës ishte edhe kontrollimi i situatës,si pasojë e raportimeve nga brenda. Më tej, sistemi ishte i interesuar në krahun e tyre të punës dhe nuk kishte interes të vriste në masë të burgosurit.
Është logjike të mendosh se, regjimi u mundua ta mbyllte këtë ngjarje pa shumë bujë, sepse nuk i interesonte kjo gjë. Sigurisht që për të ishte e mundur ta shtypte shumë lehtë me forcën e armëve revoltën. Këtë gjë e dinin edhe të burgosurit.
Pas revoltës
Menjëherë u morën masa kundër rebelimit. U arrestuan menjëherë 68 të dënuar. 12 prej tyre u gjykuan dhe u dënuan qysh në datën 24 maj nga Kolegji i Gjykatës së Lartë. Brenda 24 orësh katër u dënuan me pushkatim të menjëhershëm dhe tetë të tjerë u dënuan me 25 vjet heqje lirie.
Sipas relacionit të Komandës së kampit mbi ngjarjen, në revoltë morën pjesë në mënyrë aktive për “djegien e tabelave të emulacionit socialist, ngritje ne flamurit me zhgabë pa yll, shkruarjen e parullave armiqësore dhe afishimin e tyre, si edhe parrulla të hedhura me gojë më mënyrë demonstrative me përmbajtje thellësisht armiqësore 56 të burgosur, të cilët ishin:
Agron Xhelili, Bedri Çoku, Demush Muçaj, Elez Hoxha, Gëzim Medolli, Haxhi Bena, Irakli Sirso, Muho Curri, Nikolla Qafke, Refik Beqo, Skënder Thaçi, Sherif Allamani, Tom Uli, Xhevat Lokja, Fatmir Llagani, Mirash Gjoka, Mersin Vlashi, Abedin Vrioni, Bebi Konomi, Dervish Sula, Fadil Dushku, Gëzim Çela, Hysen Vuçe, Kostandin Papa, Ndrec Çuku, Njazi Bylikbashi, Rexhep Lazri, Selman Çuni, Shefqet Xhena, Uliai Pashallari, Zef Ashta, Jonuz Morja, Naim Fashaj, Mureat Marte, Bashkim Fishta, Çaush Çoku, Demir Pojani, Gramoz Spahia, Naim Uka, Hasan Iba, Merkur babageta, Muharrem dyli, Pal Marku, Stefan Kola, Spiro Nasho, Tomorr Allajbej, Xhaferr Dema, Sulo Veshi, Nuri Stepa, Vladimir Prifti, Tefik Kunsnaku, Muharrem Isufi, Shuaip Brahimi, Qemal Demiri, Tefik Dedi dhe Pavllo Pope.
Të gjithë personat e sipërshënuar u dërguan në burgun e Tiranës për të vazhduar hetimet dhe për t’i dënuar. po ashtu, në revoltë morën pjesë edhe të burgosur të tjerë të mbledhur spontanisht.
Me urdhër të Feçorr Shehut nëpërmjet agjenturës së Repartit 303 u morën informacione për organizatorët kryesore të revoltës, për shkaqet e lindjes, pjesëtarët më aktivë në të etj. Informacionet për revoltën u dhanë nga 16 bashkëpunëtorë të Sigurimit: “Zjarri”, “Shpata”, “Planeti”, “Kaike e Bukur”, Shigjeta kaltër”, Bakri”, “Zjarri i Dytë”, Pushka”, Libri”, Stilografi”, “Pisha”, “Vigjilenti”, “Qarri”, “Semani”, “Besa” dhe “Vullnetari”. Sigurimi kishte një aktivitet të zgjeruar brenda kampit.
Një nga drejtuesit kryesorë të “Mbledhjes së Këshillave Krahinorë” që u mbajt gjatë revoltës në mencën e burgut, ishte informator i Sigurimit të Shtetit. Madje edhe një nga përfaqësuesit e të burgosurve që u takuan me Feçorr Shehun, do të bëhej me shtrëngim pas revoltës agjent i Sigurimit të Shtetit.
Në pyetje u morën të gjithë të burgosurit për të parë dhe vlerësuar qëndrimin e tyre ndaj revoltës. Më tej u studiuan materialet operative në ngarkim të të dënuarve, si në fashikullin e përgjithshëm, ashtu edhe në dosjet e përpunimit të të dënuarve.
Këto të dhëna që dolën nga studimi, së bashku edhe me denoncimet e bëra nga 63 të dënuar, të cilët implikuan 135 të burgosur, të cilët kishin përgatitur dhe kishin marrë pjesë në revoltën e organizuar. Këto dëshmi u studiuan nga grupi përkatës i sektorit operativ dhe i kaluan më pas hetuesisë, për të dokumentuar veprimtarinë e pjesëmarrësve në revoltë.
Qysh në orën 09.00, sapo u mor kampi nën kontroll, u organizua një kontroll i shpejtë dhe u sekuestruan një sërë armësh të ftohta të improvizuara.

Më 29 maj 1973, Sigurimi hartoi një listë me 15 të dënuar që morën pjesë në revoltë dhe që ishin arrestuar, të cilët duhej të tërhiqeshin në bashkëpunim me material shtrëngues. Pesë prej tyre pranuan bashkëpunimin. Njëri prej tyre, me pseudonimin “Libri”, ishte dënuar në vitin 1967 me 25 vjet heqje lirie për tentativë arratisje. Si pjesëmarrës në revoltë rrezikonte të ridënohej.
Sigurimi kishte të dhëna se gjatë revoltës, ndër të tjera, ai kishte marrë pjesë edhe në djegien e tabelës së emulacionit. Në vitin 1978 ai u ul nga kategoria “Agjent” në “Informator”. Ulja e kategorisë tregon se punëtori operativ nuk ishte i kënaqur me bashkëpunimin e tij.
Pavarësisht masave të marra nga komanda, në burg nuk kishte qetësi, sidomos kur ndodhnin ngjarje të rëndësishme në shtetin shqiptar, siç ishte për shembull prishja e marrëdhënieve me Kinën.
Në vitin 1978 Sigurimi njoftonte Ministrinë e Brendshme se gjendja në burgun e Spaçit ishte e rënduar, madje ishin në prag të një revolte tjetër, të ngjashme me atë të vitit 1973. Revolta shfaqej në formën e rritjes së shprehjes së pakënaqësisë politike, ose siç atëherë quhej agjitacionit dhe propagandës, në sabotimet në punë, në ngritjen e pengesave të shumta për të mos realizuar planin, në rritjen e tentativave për t’u arratisur nga burgu, në kundërshtimin e punës, në presionin e ushtruar ndaj brigadierëve të dënuar për të dhënë dorëheqjen nga detyra etj.
Përveç revoltës së shprehur në këtë formë, të shtyrë nga situata e vështirë që po kalonte regjimi në këtë periudhë – çka sigurisht ndiqej me interes nga të dënuarit – u tentua për ta kaluar revoltën kundër pushtetit në një shkallë sipërore, më të organizuar dhe që do të premtonte më shumë sukses se ajo e vitit 1973.
Rolin e organizimit të kësaj revolte duhej ta merrte Organizata Nacionaliste, që ishte krijuar në burg nga Xhelal Koprencka. Sipas mendimit të tij, kjo revoltë duhej të përbënte variantin e dytë të rrëzimit të pushtetit popullor, nëse ai nuk binte nga faktorë të jashtëm.
Kësisoj, nëse do të ishte e nevojshme, do të provokohej një incident me një nga nënoficerët e shërbimit dhe të burgosurit do të shpallnin revoltë politike. Nën parullën “Pa gjak e sakrifica nuk ka liri” do të rezistohej duke luftuar trup me trup deri sa revolta të merrej vesh nga i gjithë populli, i cili në situatën e vështirë që po kalonte do të bashkohej me ta.
Revolta nuk do të dështonte sepse, në ndryshim nga ajo e vitit 1973, tani situata politike në Shqipëri ishte e favorshme, revolta kishte një drejtim të pjekur dhe nuk do të lejohej shthurja e saj dhe më këmbëngulje do të rezistohej deri sa të përmbusheshin kërkesat e tyre politike. Po ashtu, shpresohej që kryengritja do të ndihmohej edhe nga jashtë.
Përveçse vështirësisë që paraqiste një plan i tillë për t’u realizuar, Sigurimi ishte i mirinformuar nga rrjeti agjenturor dhe më 9 prill 1979, pasi ishin arrestuar Xhelali dhe njëmbëdhjetë përkrahësit e tij, u mbyllën hetimet dhe u përpilua aktakuza. Dosja hetimore kaloi për gjykim në gjykatë. Aktakuza u bazua edhe në dëshmitë e shtatë të dënuarve, që dëshmuan kundër tyre.
Megjithë pamundësinë e realizimit të një plani të tillë, kjo përpjekje është një tregues i qartë i rezistencës dhe luftës kundër regjimit komunist edhe aty, ku ishte e pamundur të ngrije krye, në burg.
Numri i të burgosurve në vite dhe survejimi i tyre nga Sigurimi
Në vitin 1974, pra një vit pas revoltës, në këtë burg ishin rreth 500 të dënuar. Katër vite më vonë, në nëntor të vitit 1978, numri i të burgosurve u rrit në 934 të dënuar politikë dhe 27 të dënuar për krime ordinere.
Sigurimi i Shtetit e mbulonte veprimtarinë e tyre me një rrjet agjenturor prej 48 bashkëpunëtorësh, konkretisht 8 agjentë, 29 informatorë, tre rezidentë dhe 6 informatorë që vinin nga radhët e personelit të shërbimit ruajtës të kampit.
Ky rrjet agjenturor i ngritur brenda kampit raportonte kryesisht për agjitacionin e propagandën që kryhej brenda kampit nga të burgosurit politikë. Po ashtu, bashkëpunëtorët udhëzoheshin që të ndiqnin me shumë vëmëndje tentativat për arratisje të të burgosurve si edhe të raportonin për dëmet ekonomike që shkaktoheshin nga të burgosurit gjatë punës së detyruar.
Nga vitit 1978 deri në vitin 1980 nuk ka ndonjë rritje të dukshme të numrit të të burgosurve. Numri i të burgosurve qëndron i pandryshuar, 934. Ndërsa numri i të burgosurve politikë bie. Prej tyre ndiqeshin nga Sigurimi i Shtetit në kategorinë 2A (nënkupton që ishte i provuar aktiviteti i tyre armiqësor) 43 të burgosur politikë.
Në pikëpamje numerike ndodhën ndryshime të mëdha në mesvitet 1980. Numri i të burgosurve politike në këtë burg zvogëlohet dhe u rrit ndjeshëm numri i të burgosurve ordinerë. Po ashtu, në vitin 1984, në Gurth-Spaç ishte hapur edhe një burg vetëm me të burgosur ordinerë, nën moshën 25 vjeç dhe të padënuar më parë.
Kësisoj, në tetor të vitit 1985, në kamp raportohen 294 të burgosur politikë dhe 685 të burgosur për krime të tjera. Ndërsa në repartin e ngritur rishtas 303/1, në Gurth-Spaç, ishin 34 të burgosur për krime të tjera. Në këtë vit, rrjeti agjenturor i Sigurimit brenda kampit përbëhej nga 17 bashkëpunëtorë nga radhët e të burgosurve politikë dhe nga shtatë të tjerë, që ishin të burgosur ordinerë.
Rënia e numrit shpjegohet me zvogëlimin e numrit të të burgosurve, të cilët kryesisht ishin transferuar në burgje të tjera, kishin përfunduar kohën e dënimit ose ishin përjashtuar nga rrjeti agjenturor, si pasojë e mosbashkëpunimit.
Nisur nga numri i konsiderueshëm i të burgosurve, komanda shqetësohej sepse me rrjetin aktual të agjenturës e kishte të vështirë të mbulonte veprimtarinë “armiqësore” të të dënuarve dhe e analizonte situatën si më poshtë:
“Në qoftë se do të nxjerrim mesataren aritmetike për agjenturën që kontrollon reagimet armiqësore ose veprimtarinë armiqësore që nuk e ka ndërprerë ky element, bashkë me të dënuarit e tjerë ordiner del se 1 bp. duhet të kontrollojë 50 të dënuar dhe në qoftë se e marrim vetëm për të dënuarit ordiner del se 1 bp. duhet të kontrollojë 90 të dënuar, kurse të dënuarit për krime kundër shtetit 1 bp. për 21 të dënuar, çka tregon se raporti është i zhdrejtë dhe aq më tepër se kjo agjenturë është nga radhët e këtij elementi që ka zhvilluar këtë veprimtari armiqësore e keqbërëse dhe është ndëshkuar nga organet e drejtësisë e që mund të mbajë rezerva, mund të jetë konjukturale ose e shtyrë nga qëllime të veçanta personale që e bëjnë të bashkëpunojë me organet tona”.
Këto shqetësime të komandës së burgut duhen vlerësuar në kontekstin e situatës së përgjithshme politike të vendit, që sigurisht i kalonte kufijtë e telave me gjemba të Spaçit dhe shumë burgjeve të tjera të ngritura prej vitit 1944.
Vdekja e Enver Hoxhës dhe kalimi i pushtetit në duart e Ramiz Alisë, i cili nuk mund të krahasohej me parardhësin e tij në pikëpamje të ushtrimit të pushtetit, i zgjoi shpresat te të burgosurit, për shpalljen e ndonjë amnistie. Raste të tilla kishte pasur, si psh. destalinizimi i kryer në Bashkimin Sovjetik nga Hrushovi, pas vdekjes së Stalinit, çka shënoi lirimin e mijëra njerëzve nga kampet e punës dhe burgjet. Sigurisht që, Shqipëria nuk kaloi në këtë proces. Madje, masat e marra në burgje, ku ishin mbledhur edhe armiqtë kryesorë të pushtetit komunist, do të ashpërsoheshin dhe survejimi ndaj tyre do të rritej.
Në këtë kuadër, për të rritur kontrollin ndaj “armiqve dhe elementëve të rrezikshëm të pushtetit” do të zhvilloheshin teknika dhe strategji të reja. Bie në sy që ka një ndryshim përsa i përket mënyrës së rekrutimit të bashkëpunëtorëve.
Nëse pas revoltës së vitit 1973, bashkëpunëtorët që vinin nga radhët e të dënuarve për krime kundër shtetit rekrutoheshin kryesisht me masa shtrënguese, tani synohet që tërheqja e tyre të realizohet mbi baza vullnetare. Ndërkohë që, me të burgosurit që ishin në përpunim, pra që survejoheshin nga Sigurimi për veprimtari armiqësore, duhej të vazhdohej të këmbëngulej që me shtrëngim të pranonin bashkëpunimin. Po ashtu, duhej të shtoheshin kontaktet me agjenturën.
Procesi i përpunimit agjenturor duhej të thellohej nëpërmjet aplikimit të Teknikës Operative (TO), pra regjistrimit audio. U vendos të mos kishte përpunime pa aplikuar TO. Për këtë gjë duhej që të TO të mos përdorej vetëm e stacionuar, por të përdorej në mjediset ku objektet zhvillonin “veprimtarinë armiqësore”. Më tej, përdorimi i TO do të shërbente për të provuar edhe besnikërinë e bashkëpunëtorit.
Sipas një informacioni të datës 10.02.1988, në repartin e riedukimit 303 Spaç vuanin dënimin 272 të burgosur politikë. Prej tyre, 79 ishin të aftë dhe punonin në minierë. 141 ishin të aftë për punë në sipërfaqe, jashtë galerive. Prej tyre ishin të angazhuar me punë vetëm 72. Të aftë për punë të lehta ishin 15 vetë, prej të cilëve vetëm 10 ishin në marrëdhënie pune. Të paaftë për asnjë lloj pune ishin 37 të burgosur.
Për asye shëndetësore dhe mungesë vendesh pune të papërshtatshme, nga shuma e përgjithshme prej 272 të burgosurish, 111 prej tyre nuk punonin fare. Kjo gjë e shqetësonte komandën e burgut. Sipa tyre, qëndrimi pa punë i tyre në kushte banimi e kontakti me të burgosurit e punësuar ndikonte negativisht te pjesa tjetër dhe sillte shqetësime, si në zbatimin e orarit të veprimeve ashtu edhe për thyerjen e disiplinës. Për më tepër që qëndrimi i tyre i pandërprerë në kamp shkaktonte vështirësi në organizimin e takimeve sekrete me rrjetin agjenturor brenda kampit.
Kështu që, u arrit në përfundimin se “lëvizja e të dënuarve të sëmurë, të pa aftë dhe të pa punë nga ky repart riedukimi, do të ndikojë pozitivisht në forcimin e disiplinës dhe organizimin e punës agjenturoro-operative”.
Më 29.09.1988 në Spaç vuanin dënimin 239 të burgosur politikë dhe 542 të dënuar për krime ordinere. Ndërsa në repartin 303/1 Gurth-Spaç ishin 247 të burgosur ordinerë, të gjithë nën moshën 25 vjeç. Burgu i Spaçit ruhej me tre toga ushtarësh dhe dy toga policësh, ndërsa ai i Gurthit ruhej me një togë ushtarësh dhe një togë policësh.
Në një relacion sekret të komandës së burgut (ekzemplar i vetëm) të datës 5 korrik 1990 “Për transferimin e të dënuarve për krime kundër shtetit nga reparti i riedukimit 303 Spaç” shkruhet se, prej vitit 1968, kur u hap ky burg, numri i të burgosurve ka ndryshuar. Tendenca ka qenë gjithmonë në uljen e numrit, si pasojë e lirimeve, transferimeve të vazhdueshme etj.
Pas vdekjes së Enver Hoxhës, në edhe në Spaç, sikurse edhe në burgjet e tjera ku mbaheshin të politikë, u futën edhe të dënuar ordinerë. Me shumë mundësi, kjo ishte një lëvizje e llogaritur dhe jo e rastësishme. Sistemi po lëkundej dhe duhej të krijohej përshtypja se nuk kishte pasur ndonjëherë qëndresë ndaj regjimit.
Të burgosurit punonin në minierë për nxjerrjen e bakrit dhe piritit. Prej vitit 1986, të burgosurit politikë punuan vetëm në zonën e dytë për nxjerrjen e mineralit të piritit, ndërsa frontet e tjera të punës për prodhimin e bakrit u mbuluan me të burgosurit ordinerë.
Në qershor të vitit 1990 në këtë burg ishin 228 të dënuar politikë. Prej tyre ishin të aftë për punë në minierë vetëm 27. Për punë në sipërfaqe 64 dhe pjesa tjetër ishte e paftë për asnjë lloj pune.
Gjithmonë sipas këtij raporti, duke marrë parasysh faktin se, në minierë, ose në zonën e dytë siç quhej, duheshin më shumë të dënuar për krime kundër shtetit që të prodhonin pirit dhe numri aktual i tyre në kamp ishte i vogël, Drejtoria e Zbatimit të Vendimeve Penale dhe drejtuesit e Ministrisë së Brendshme vendosën që të transferonin të dënuarit politikë nga Spaçi në reparte të tjera riedukmi.
Si rrjedhim, 60 të burgosur u dërguan në repartin e riedukmit 311 në Qafë-Bar, në Repartin 313 në Tiranë u dërguan 29 të tjerë dhe 139 të burgosur shkuan në Repartin 305 në Sarandë.
Kësisoj, në fund të muajit qershor 1990, në Spaç nuk kishte asnjë të dënuar politik. Në këtë burg mbetën vetëm 438 të dënuar për krime të tjera ordinere. Në fund të muajit korrik 1991 edhe ata u transferuan në burgun e Lezhës.
Me këtë veprim ishte shkrirë përfundimisht reparti i riedukimit 303 Spaç dhe në vend të burgosurve erdhën punëtorë të lirë për të punuar në minierë. Në njëfarë mënyre regjimi arriti që, sapo filluan lëvizjet demokratike ta mbyllë burgun e Spaçit, si për të fshirë gjurmët e së kaluarës.
Në vitin 1991, ish-burgu i lënë pa ruajtje dhe në mëshirë të fatit, filloi të shkatërrohet dhe të bastiset sapo u larguan rojet prej tij. Në një farë mënyre, u përmbush strategjia e paracaktuar nga Byroja Politike.
Dhe aq mirë, saqë sot është pothuajse e pamundur ta kthesh atë vend në një memorial të kujtesës, vuajtjes dhe qëndresës antikomuniste. Përveçse mureve të zhveshura, nuk gjen dot më asnjë batanije, me të cilën mbuloheshin të burgosurit. Që të rikthehet në gjendjen e dikurshme për qëllime muzeale, as që bëhet më fjalë! U vodh e shkatërrua gjithçka! Trishtohesh kur në ish dhomat e burgut, pa dyer e dritare, sot mund të lexosh nëpër mure vetëm shënimet e pikëve të pesëkatëshit, që janë lënë si kujtim nga banorët e fundit të Spaçit.
—–
©Copyright Gazeta DITA
Ky artikull është ekskluziv i Gazetës DITA, gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Shkrimi mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar DITA dhe në fund të vendoset linku i burimit, në të kundërt çdo shkelës do të mbajë përgjegjësi sipas Nenit 178 të Ligjit Nr/ 35/2016
Respekt i madh per te gjithe ata qe kane patur fatin e keq te kalojne pjese te jetes ne kete vend te tmerrshem, te krijuar nga vete njerezit.
Poshte diktatura dhe lufta e klasave!
Te burgosurit,spiunet dhe tradhetaret e vendit nuk i do asnje,pervec Shqiperise!
Prandaj kemi ecur kaq perpara me ……bythe!
Poshte diktatura dhe lufta e klasave!
Meshire per njerzit e indokrinuar ne extrem!
Poshte spiunet e agjenturave te huaja,bashkepuntoret e udb,aasfslise,pub,cia,IS te kamufluar ne agitatore e propogandiste anticomunista.
Ke dhene nje pasqyre reale bazuar mbi dokumente reale nuk le shkas me per ekzagjerime kemi degjuar qe burgu ishte hapur qe nga 1948 qe nuk qenka e vertete te burgosurit kane punuar ne ndertime veprash si i gjithe populli i vuajtur ne kemi qene te gjithe ne nje burg te madh nga dokumenti del se gjysma e te burgosurve politike nuk kane punuar fare pra eshte abuzuar me tregimet
Respekte te perjetshem per ata qe kane vdekur apo vuajtur ne kete perbindesh te krijuar nga diktatura komuniste!
Revolta e spacit e realizua nga udb jugosllave me ndihmen e veglave te tyre ne SHqiperi.
Revolta e Spaçit nuk u realizua apo organizua nga ata qe mendon ti, ajo lindi ne menyre spontane nga trimat qe vuanin nje denim te padrejte, nga turturrat dhe shtypja e padrejte e çnjerezore e sistemit diktatorial.
Kjo eshte e verteta, ndersa ajo ç’ka thua ti Pilo, ndoshta eshte thene neper mbledhjet e partise e, akoma pas 45 vjetesh ty nuk te hiqet nga bindja kollaj.
Me dhimsesh shume.
Çër replikon me Pilo bajgen mër lal? Miut të gjirizeve i dogji shkrimi se e ka patur pseudonimin OSUMA (jo Osumi)
Pile, Partia Komuiste Shqiptare u krijua nga Jugosllavet dhe veglat e tyre ne Shqiperi, si Enver Hoxha etj.
Vetem ne nje vend te sunduar nga krimi, kriminelet dhe burgaxhinjte konsiderohen “simbole te rrezistences” ndaj…
Rrezistence ndaj cfare?
Fjala komunizem rrjedh nga fjala komune, qe do te thote e perbashket. Dhe shtet komunist eshte nje shtet ku nje pakice nuk ka ekskluzivitet mbi te mirat materiale, por ato i perkasin gjithe shoqerise. Dhe si i tille, nje shtet komunist funksionon pa para.
Keshtjellaret e kohes se Skenderbeut ishin nje shoqeri komuniste qe funksiononte pa para. Ata qe luftonin nuk ngordhnin per buke sepse e shpenzuan kohen e tyre ne fushen e betejes dhe jo duke prodhuar ushqim per vete, dhe as nuk kishin nga t’i gjenin parate qe te blinin ushqimin qe kishin prodhuar te tjeret. Gjithcka qe kishin, ishte e perbashket. Dhe duhej shpenzuar me racionalitet e ne menyre te planifikuar. Nese do ishin nje shoqeri “secili per vete, zoti per te gjithe” e “jeto sikur te jete dita e fundit” nuk do mund te rrezistonin aq gjate.
Ndersa Shqiperia e Enver Hoxhes ishte shoqeri socialiste, ku disa gjera si arsimi dhe shendetesia ishin pa para, por pjesen tjeter duhej ta blije.
Natyrisht, shoqeria ideale e ketyre burgaxhinjve ishte skllaveria, ku nje pakice eshte pronare tokash e fabrikash ndersa pjesa tjeter e popullsise punon per ta, por sic e tregon edhe shembulli i Skenderbeut, skllaveria nuk eshte pjese e historise se Shqiptareve.
Sa vjeç je more djale? I ke bere 16?
Eshte aq vjec sa nuk e ka kuptuar akoma qe i duhen ilaçe..
Or ti prej Armenie, ne fakt njerezit e shpellave i kishin te gjitha gjerat edhe me te perbashketa, si psh qiheshin kolektivisht, hanin te gjithe bashke ne shpelle, kur vinte ora per te dhjere shkonin te gjithe bashke etj. A ka me komunizem se sa kaq?
Or ti prej Armenie, ne fakt njerezit e shpellave i kishin te gjitha gjerat edhe me te perbashketa, si psh qiheshin kolektivisht, hanin te gjithe bashke ne shpelle, kur vinte ora per te dhjere shkonin te gjithe bashke etj. A ka me komunizem se sa kaq??
Lexoj komentin tuaj o “Maloket…..”, dhe me vjen per te qare. Si ka mundesi qe nje njeri te mendoje e gjykoje kaq ceket? Cfare injorance! Sa larg civiliimit. Rezultati: Shqiperi e copetuar ne 5 shtete, popull i convertuar ne te gjithe racat e botes, njerez pa personalitet qe nderojne e behen qesharake tek cdo i huaj por kokoroçe e mendjemedhenj te njeriu ne i afert.
Prandaj Shqiperine nuk e duan ne Europe. Kur ti nuk do vellane, to nuk do asnjeri.
Respekt dhe meshire njerezore per ata qe vuajten padrejtesish
per krime ideollogjike dhe opinionesh.
Sot te vrasin ne pazar dhe askush nuk vuan denim.
Poshte padrejtesia,ne çdo kohë dhe vend.
po boll mor’ kurva, me revolta spaci e kryengritje kelmendi . nje mut keni bere e nje mut keni heng’ o plehra qe lehni kur, s’keni rrezik mbi krye . revolta qaf’barit!?!? po ku cicerin dot ne burg mor’ genjeshtar kur dhe bishtin e luges s’mund t’a perdoresh, se t’a kontrollojne . po flisni per kryengritje anti qeveritare ??? e vertete se malsoret kane kode per ndermarje te perbashketa (tribale) por cfar’ fitonte malsori kunder atij sistemi, qe per hire te vertetes i nxori nga epoka primitive, tek psh ..soni malaj . vajze e bukur dhe moderrne ose …berisha e meta . imagjinohej te ishin ne keto stade pa “kohen e enverit” ??? keta, qe per fat te keq, u shnderruan ne mostra, pikerisht duke shnerruar si te verteta teza e sllogane te pa qena, sic me siper …..
Informohuni o njerez informohuni se SHqiperia eshte e vogel nuk ka sip.e Kines.Me cfare merren sot ata ish-burgaxhinje te Spacit?Ishin kontigjent kriminal,vjedhje, vrasje,problem per shoqerine.Me ardhjen e “demonkracise”prape vjedhje,maskaralliqe pa fund.Disa prej tyre me vone jane vrare nga maskaralliqet qe kane bere si perdhunime e turli lloj qelbsinash.
Me i mencuri eshte Pilua,pa pilon dhe mendjen e tij do te na
kishte mare lumi ! Lexoni pilon o lexuse te kesaj Dite ,tju
pastrohet radakija.
Mjer per ne ,qe rrojme me pilon
ne vend te mendjes ,kemi bibilon
Mua mu rrenqeth mishi nga Pilua, mu kujtua i plotfuqishmi i lagjes.
Piloooo loqja, ne burgun e Spaçit ishin te gjithe te denuar politik!
O Pilo,o dobic i palles se diktatures komuniste,o mije kenetash.Ish te denuarit te vertet politik,nuke ishin as kriminele,as vjedhes,dhe as perdhunues,por njerez qe kerkonin te jetonin si krijesa njerezore.Akuzat per perdhunime ishin dhe mbeten skenare te peshtire te ish sigurimit famekeq te shtetit qe perdorni prostitutat per ti joshur kundershtaret e tyre,si shoket e luftes dhe te punes,apo ish aristrokacin dhe kjo vetem per t’u kacavjere drejte pushteteve.Mjaft eshte MJAFT.Perse ishin e mbeten po kjo pjese e jashteqitjes shqiptare,krimi,imoraliteti e korrupsioni ka kapur te tre pshtetet,aqe sa u be shqetesim imedjat per boten,Dhe se fundi u desh pakenaqesia popullore e mbeshtetur nga SHBA,e BE,qe te kerkonin reformen ne Drejtesi,Vettingun dhe ligjin e Dekriminalizimit,qe po nxjerr imoral,vjedhes,te korruptuar,e bashkepuntore me krimin jo nga shtresa e ish te denuarve politik,por nga ish komunistet dhe mostrat e tyre qe nuke lane gje te lige pa i sajuar e bere atyre fatkeqeve,duke i grabitur e tjeteruar pasurine kombetare e pronen private qe lane pas mijra te vrare e te gjymtyer.kujto mbi 500 te vrare vetem ne revolten popullore ndaj skemav piramidale,dhe keto jo prodhim nga ish te denuarit poitik,por nga ish komuniste e mostrat e tyre,pa harruar tragjedite ne toke e dete si Otranto,2 prilli,Gerdeci 21 janari etj,dhe pastaj na derdelis per moralin tuaj o te pamoraloshme e te binjakezuar me boten e krimit e korruptionit imoralo-politik ne dite e vite ne Tiranen zyrtare..Ne moralin tuaj eshte ti kerkoni falje viktimave tuaja dhe te eterve tuaj,o mije kenetash.Prisni,se nuke keni pare gje akoma,kure e djashmja dhe e sotmja do t’u mbetet nje ender,dhe e nesrmja e afert,nga superlukset me fuqine imorale-korruptive e krimnale te pushtetee,ne bangen e akuzes dhe pas saje ne nje fund te turpshem e pakthim.Per ju o pjella te ligesise nuke ka leke te piset e pushtet brenda e jashte qe t’u shpetoje nga Drejtesia.Besoni,binduni dhe rrefehuni nje here te vetme ne jete,qe POPULLI,SHBA,BE e Ligji dhe Zoti t’ju meshirojne.Nderim e respekt ne jete te jeteve per martiret e demokracise qe nuke kursyen as jeten e tyre per nje Shqiperi vertet te Lire e Demokratike.
O Pilo te dhjefsha trute
Përveçse mureve të zhveshura, nuk gjen dot më asnjë batanije, me të cilën mbuloheshin të burgosurit.U vodh e shkatërrua gjithçka! Në të vërtet me këto shkatrrime barbare me keq se burgu i spaçit konkuron gjithë shqipëria .S.Berisha zbatoi programin e shkatrrimit të çdo gjëje,deri në kuotën zero,të hapjes ,shitjes dhe shkatrrimit armatimeve dhe të ushtrisë shqipëtare,të veprave industriale bujqësosr ,siç ishin fabrikat ,uzinat,ndërmarrjet e ndryshme ekonomike bujqësore ,institucionet shëndetësore e kulturore ,etj.
Në vitin 1997 S.Berisha hodhi popullin shqiptar në rrezikun e luftës civile në vllavrasje makbre ,mbi 10000shqipëtar u vranë e u sakatuan ,jo më të ruheshin burgjet si ai i Spaçit . U hapën burgjet u krijua në gjakderdhje e madhe pasi liroi kriminelë bandit e trafikant ,që u bënë rrezik i popullit dhe i shqipërisë .Ishin po këta ,që nën udhëheqjen e grushtit shtetit 1998-tetës të Sali Berishës me arkivol të A.Hajdarit në krah pushtoi R.T.SH ,kreu grushtin e shtetit për rrëzimin e qeverisë .Berishjanët shkatrruan dhe rrafshuan përtok gjithë pemtoret ,frutikulturën ,bustet e munumentet e dëshmorve ,varret e tyre ,munumentet dhe muzet historike të LANÇ. Përfshi edhe bataniet e kampeve të burgut Spaçit ,kjo është strategji e reaksionit më të zi .
Si mund të injorohen e të përçmohen vlerat e historisë së LANÇ ? Shqiptarët kan dhënë kontribut të madhë në këtë luftë të pegjakshme .7prill1939 – 29nëntor1944.
28.000 të vrarë (dëshmor të atdheut)
12.600 të plagosur .
10.000 të internuar politikë,
35.000 të përdorur në punë të detyruar,
62.475 shtëpi të djegura e të rrafshuara,
850 qytete e fshatra të shkatrruara e rrashuara.
Dëme e grabitjet ishin mizore ,siç ishin ato gjat vitit 1991-1998 . U zhvarrosënn natën larg syve të popullit eshtrat e ishë disa udhëheqësve të luftës dhe të Legjendarit E.Hoxha .Shqipria në një ose në një tjetër është përfshirë në krizën e identitetit ,propoganda borgjeze në të gjitha përmasat ndërtoi iluzionin mbi mrekullit e botës së lirë.Prostitucion,drogë,traçiqe ,banditë ,vrasës e kriminel e shkatrrues sot kan mbushur burgjet katër fishin e socializmit ,Spaç,çaf bar,burrel,bulqizë lushnje ,sARANDË Tepelenë të shumzuar për 4 fishin .Kjo është klasa e re politike me disa burgagji të dikurshëm ,që shqiprisë litarin në fyt ja kan vënë.
Fteri, ish kapterri i Pilos, ne burgun e Spaçit.
Fteri, ish kapterri i Pilos, ne burgun e Spaçit..
Njanin prej tyne e kena pas nlagje m shkoder.Boll i flliqt ka ken si rop.Ashtu dhe baba i tia.E kan vra masanej.Hajn e perdhnus femnash ka ken ki cub.A po m thoni pse nuk bajn cerimonia perkutimore me kta “heronj tspacit”sic bojnin partizant veteran??Ja po ja them un:partizant veteran ishin njerz me virtyte dhe ish krenari per ta e per ne.Kurse burgaxhijt e spacit ku ku per na me shkul lesht e kres,te tan hajna matrapaza perdhnus e kriminela.
Mashe ne duart e te tjerve kane qene.
Respekte Z.Marenglen qe pershkruan vuajtjet psiko-fizike te shqiptareve. Keto vuajtje i kam referuar ne Kongresin e Psikologjise Leipzig, ne Shtator 1992 i ftuar nga Shoqata Gjermane e Psikologjise dhe i shoqeruar nga Dr.B.D patholog, si perfaqsues i Ministrise Shendetsise. Me kujtohet se ne perfundim te Referimit, ngrihet nje mjeke e re Neuropsikiatre nga qyteti Dresden dhe me pyet : ” Si eshte e mundur Herr Dr ne nje vend te vogel me tre milion banore si Albanien, te kete pasur keto vuajtje njerzore ?!
Vetem ata te mos flasin se kishin STASI-n
Prof.Sp.5
” Si eshte e mundur Herr Dr ne nje vend te vogel me tre milion banore si Albanien, te kete pasur keto vuajtje njerzore ?!”
ma merr mëndja se i ke thënë-“njëlloj si ke ju!”??
apo jo??
se sipas asaj që njohim gjermanët nuk ishin më të mirë,e për “kokë” më duket se na i kalonin,këtu lëmë mënjanë rusët e mbi të gjitha hungarezët!!
kasmi ka bërë atë që normalisht duhet të bëjë historiani!
-të sjellë faktet si janë
-të provojë të bëjë një farë interpretimi-që në fund të fundit është gjithnjë ndërmjet subjektivitetit e objektivitetit!!
po ti o profesori i p..idhit cfar i the per hitlerin????????
i tha hajde ketej nga albanistani prape se na keni lene kopilet jetime ,ngelen duke lehur forumeve shtazet !!
Pershendetje nga larg! Black Swan me ka pelqyer gjithemone
Sa te percellon moj sorre e zeze, sa ta ka hequr trurin fare! Moj race spiunesh!
Spaci duhet te behet muze dhe nuk e kuptoj pse nuk e bejne .Ka qene simbol i burgut per politike, me vone i futen ordineret.
Shqiperine bejeni muze dhe drejtor vendosni Sali Berishen, pastaj me radhe te tjeret. Do vijne ta vizitojne Fazlliçi me shoke dhe do perfitoni shume nga turizmi muzeal.
Perpiqemi te kuptojme: Perse nuk na qasin ne Europe?
Vjen Pilua dhe deshmon perse!
Por me i anti-europian eshte ai qe i sjelle Malesoret tane virtuoze nga Armenia!
Justifikon kolektiven, pronen e perbashket, luften e klasabe, e perbashket?!, burgjet ?! Varferia po ishte e perbashket, po ku merr vesh ky lloj robi te logjikoj…
Me keta njerez, as Kina Moter nuk na pranon dot, se ata se paku jane te hapur me boten…
Mjerim i madh!
Analizojme vetem kete paragraf:
“”””Më 29.09.1988 në Spaç vuanin dënimin 239 të burgosur politikë dhe 542 të dënuar për krime ordinere. Ndërsa në repartin 303/1 Gurth-Spaç ishin 247 të burgosur ordinerë, “”””
Pra ne burgun me te “eger” ishin dicka me pak se 1 mije veta pra 0.0001 e popullsise.
.
Pse behet akoma ky lavazh truri nga forca pambarimisht antishqiptare ne perendim ?
.
Pse terroristet e Mynihut qe kalonin 10 mije vetat u dekoruan kohet e fundit:
.
ju lutem :
lexoni tmerret e burgut te Goli Otokut te Titos (adriatic hell)
.
lexoni tmerret e burgjeve greke ne ishuj sidomos ate Makronisise
.
lexoni tmerret e burgjeve francese per algjerianit
.
lexoni tmerret e burgjeve si guantanamos
…
qe spaci duket lule para tyre jo vetem nga ashpersia por dhe nga numri i paperfillshem
.
Te ishte viti 1992 e deri nga 1997 OK na vinte keq
.
por sot ne 2018 kur keta te burgosur akoma bejne ” tifozllik” me salimonstren qe donte te varte ne LITAR HYSEN SHOSHORIN dhe po marrin kesti e njembedhjete kemi te drejte ti pyesim:
.
TE PA NDERUAR TE PERMJERRUR POLITIKE:
pse po na cani trapin me keto perralla kur sot dhe ju jeni fajtore ne vrasjen dhe perdhunimin e ketij kombi jo vetem nga junta e sali kriminelit por dhe dipllomacija e hauj qe per te eklipsuar shkaterrimin biblik pas 1992-it po na cajne bythen me keto te perdhjeret politike qe vetem 5 % e tyre ishin fisnike dhe u kerkoj te falur kursa pjesa tjeter e kishin hallall dajakun e xhaxhit.
.
E perseris
BOLL NA CATE TRAPIN ME KETO PERVERSITETE ESHTE VITI 2018..JO 1992 QE DOLI ME KEQ SE 1939…
.
Sa na cau trapin enveri,45 vhjet?Aq .Duro dhe 20 vjet te tjera.
Te rikujtosh sot te burgosurit e Spacit me orgazmen e Lul Bashes me menstuacjonet e Vlahutines eshte me shume se kriminale..
.
Kriminale eshte dhe sjellja e Edi Rames qe me xhorrxhzorrizmin & makartizmin e tij
ne vend te hapte defteret e krimeve te juntes NAZI berishiane e mbushi ate vend me bunkare..shtepi gjethesh biles dhe me djallin e mehmetshehut.
****
.Analizojme edhe nje here kete paragraf:
“”””Më 29.09.1988 në Spaç vuanin dënimin 239 të burgosur politikë dhe 542 të dënuar për krime ordinere. Ndërsa në repartin 303/1 Gurth-Spaç ishin 247 të burgosur ordinerë, “””
nga me pak se njemije te burgosur rreth 75% ishin kriminele ordinere….e kuptoni edhe nje here trecereku ISHIN KRIMINELE ORDINERE
.
hapni qitapet sa miljona dollare kane keto te perndjekur qe do paguajne dhe foshnjat qe nuk kane lindur akoma.
.
Pse lufta kunder komunizmit vdekur
pas 1991 ishte GENOCID ANTIKOMUNIST ME I KEQ SE NE KOHEN E FASHIZMIT ??
nje koment te bere para pak javesh e tregon qarte pse makartistet-xhorxhsorristes-ish terroristat e 1945-1954 duhet te heshtin se jane jo vetem kanibale qe ushqehen me ngordhesira por dhe antishqiptare
lexim te kendshem::
.
Në se ka një ngjashmëri ne raportin të persekutuar-persekutues është ai i Afrikes së Jugut me Nelson Mandelën që u lirua rreth vitit 1991.Ky njeri fisnik edhe pse regjimi kriminal i aparteitid e burgosi e torturoi dhe e poshtroi per kater dekada..ai i fali persekutoret e tij..Ketu nuk behet fjale per nje njeri por per nje komb te tere 95% qe u shfrytezua dhe u fut me tela me gjemba nga 5% qe ishin te bardhet racista
*
Per cudi para 1 viti kur vdiq nje agjent amerikan qe kishte punuar ne Afriken e Jugut para se te vdiste ne moshen rreth 90 vjec i ngeli merak te thont nje te vertete qe e tha: Ne amerikanet ndihmuam (urdheruam) qe te arrestohej Mandela si KOMUNSTI ME I RREZIKSHEM JASHTE BASHKIMIT SOVJETIK
**
Erdhi koha qe pasi Mandela fali kriminelet e RACISTEVE te bardhe biles beri dhe nje fare Kualicjoni me Klarkun me e forta shteti amerikan ne kohen e Bushit Senior e ftoi per vizite presidentin Mandela……ne nje kohe qe sherbimet inteligjente lajmeruan se ai nuk mund te futej ne Amerike pasi figuronte akoma terrorist i rrezikshem…dhe u desh nderhyrja e W.B.S qe ky skandal jo vetem te fshihej por dhe mos jepej ne shtyp.
***
Erdhi koha qe Mandela nderroi jete dhe nuk ngeli shtet nga ato qe e konsideronin terrorist komunist qe nuk mori pjese ne varrim me kryemisterra apo presidente ku me shume kishte amerika me 1 president dhe 3 ish presidente…
.
****
Si ka mundesi qe bota perendimore me ne krye Ameriken mbylli syte para super krimeve antinjerzore te Apartedit dhe “duartrokiti” faljen qe nje “komunist” i ben antikomunisteve?….Pse nuk veprohet me te njejten monedhe dhe ne Shqiperi ku Antikomunistet te falin komunistet ?? por po tregohen deri dhe kanibale me brezin qe udhehoqi luften dhe rindertimin….Pse ne rradhet e para te vampireve “antikomuniste” jane vene turbokomunistet e Enverin me ne krye Sali Monstren e Halezbiberit??
*****
Dhe pikerisht nje rreze Mandele pashe te kjo zonje e nderuar (e ndjere) qe nuk u morr fare me persekutoret e saj…dhe tregoi fisnikeri qe pak e kane sot….Dhe kjo duket te histeria e shume komentuesve ketu qe me shume kenaqen qe vdiq dhe nje e “persekutuar” per ti hedhur balte dhe bloze per Enverin…ne nje kohe qe eshte paburriri qe njeISH PABUKS..NGA NJE FAMILJE EKSTERMISHT ANALFABETE….SI SALI DEVILI po e shkerdhen ate komb per cerek-shekulli me koqet e edi rameteve dhe bolet e donaldlulit te rradhes…
Marks-Engels-Lenini albanezi ja si e ka cilesuar CNN Spacin e Enverit dhe te burgosurit ordinere qe permend ti me nje cinizem enveristi te papare ne nje emision te posacem do kohe me pare:
NJE PERKTHIM NGA: INTELEKTUALI
“…Burgu i Spaçit një ‘ferr’ i vërtetë…’Purgatori’ i Dantes, shumë herë më i mirë…! Ky është një krahasim që mund t’i përshtatet, asaj çfarë ka ndodhur atje. Ndërsa, grehina e burgut të Spaçit, mbetet një kujtesë e hidhur e krimeve të diktaturës! Tortura cnjerezore, punë rraskapitëse, uri e skajshme dhe keqtrajtim shumëvjeçar. Kjo është ajo ç’ka regjimi komunist në Shqipëri, u ka servirur kundërshtarëve të tij politike, në atë burg. Por asnjë nga qeveritë shqiptare post-komuniste deri me sot, ende nuk ka kërkuar ndjesë. Ekzistenca jo vetëm si burg, por edhe si një kamp pune i detyruar për këdo që konsiderohej nga diktatura si i rrezikshëm për pushtetin, i dha Spaçit famën e keqe të një “ferri të vërtetë”. Ndërsa sot, vazhdon të ketë “damkën” e shkeljeve të të drejtave të njeriut në Shqipëri. Të paktën 43.000 shqiptarë qenë viktima të regjimit komunist të diktatorit Enver Hoxha në Shqipëri. Të gjitha këto viktima te pafajshme, gjeten cdekjen ne vendin e tyre përmes burgosjes, internimit apo ekzekutimit makaber antihuman…”
Ti qe do tja ngjisesh Skenderbeut ,,mutin enver hoxha je nje krimb haleje.
Te gjithe dhjeramanet duan t`i ngjiten Skenderbeut,saliu,edush qaramani.
Skenderbeu nuk ishte shoqeri komuniste,o tarramane,qe hiqesh si e ditur.
Ushtaret e Skenderbeut ishin nder me te paguarit ne boten e athershme,sepse shperbleheshin me placken e armikut.Se cfare thone historianet e enverit,qe luftetaret e Skenderbeut luftonin me barkun thate me kembe zbarthur si partizanet,keto jane genjeshtra,
Lexo dokumentat e Vatikanit,Raguzas,Venedikut,Napoluit,qe te kuptosh se Skenderbeu furnizohej nga Kisha katolike dhe bmbreterite e Evropes.
Skenderbeu nuk ishte enver hoxha qe u zu me te gjithe Imperialisto-Revizionistet dhe e shpalli veten fanar te qorrave ne brigjet e Adriatikut.
Skenderbeu kishte maredhenie diplomatike,Ndihme,me gjithe boten Europiane.
Prandaj mos shkruaj karagjoslleqe.
Nuk eshte krejt keshtu.
Burgu i SPACIT dh i te tjereve mund te inskenoheshin brenda Piramides se Diktatures Komuniste ne Shqiperi qe qeveritaret e sotem po e kthejne ne Qender Informatike.
Nje pune mjeshterore e ish.Sig., por edhe atdhetare deri diku.
Lexoni mbiemrat e te burgosurve.
Ishin te burgosur politike.
Ke ndonje me ata mbiemra ne politiken e sotme?
Sigurimi i Shtetit zgjodhi edhe kush vijoi politiken “e re” pas “revolucionit” te dhjetorit 90
Me kenoqen te denuarit qe ishin bashkpuntore te Sigurimit dhe i dolen ne mbrojtje rojeve te kampit kunder revoltuesve.
Keta jane spiune, bravo!
Dhe thone se i paskan detyruar te bashkpunojne me Sigurimin hahahaha Hallall qumeshti i nenes o trima spiune qe sot ngrohni karriget ne administrate,kuvend dhe PD.
o popull primitiv; lexo e sterlexo nje milion here, komentin “bota eshte duke jetuar per fat te mire….fundin e marrezive” dhe mjafton .
mos merni ne konsiderate asnje laro, te lukunise pro “revoltes” se spaçit .
jo revolte muti, qe s’ka pase, por keto kllira (me shume pak perjashtime), kane qene dhe jane me plote gojen jashteqitje shoqerore, qe jo s’duheshin nxjere nga birucat, por duhen rrase egersishte dhe njehere brenda . shihni ç’kane bere;
miliona leke demshperblime, miliona leke mall, si kthim pronash, miliona si prona te vjedhura dhe te legalizuara .
trotuare te uzurpuar e zevendesuar me lokale luksoze, miliona metro katror sip. toke pyjesh, deti e
breg deti . pune te privilegjuara, poste shteterore e partiake . medja, kulture e sport te privatizuar (vjedhur) . reklama te pa fund, qe ne vend te turperohen e te fshihen, mburren e krenohen e falenderojne per to, pafundesisht .
shikoni direkt; lubonje, bushat shkullak fevzi, zheji mane hysenbellinj, duker (te sportit), berisher, meter kafsher e shtazer te ….te gjithe llojeve e niveleve publike e zyrtare .
ps. duke pare raste te veçanta persekutimi, kemi ngrite zerin dhe kemi pesuar persekucion per vete, per te nxjere nga burgjet, keto kllira te shoqerise shqipetare .
DHE:
Derra; mos mendoni se ju nxori amerika nga ..burgjet….KURRE . Amerika po te merrej me ju do e bente vetem per te mbrojte sistemin e vete te
…oligarkeve miliardere .
gje qe dhe po te ngordhit ju, nuk luante as gishin, ta bente, pasi pasurite amerikane nuk shkaktojne tension tek shtresat e “varfera” atje .
te cilat edhe pse te “varfera”, kane bolle mundesi te rrojne me mish, berxolla e birra, sa te lajne koken . DHE, kjo jo per merite te “sistemit”…kapitalist, por virgjerise ekonomike te nje kontinenti te pak zhfrytezuar nder shekuj dhe te mire shfytezuare, ne keto pak shekujt e fundit .
Ne Spac numri i te burgoserve ordinet qenka me i madh, gati dyfish se ai i te burgosureve politik
–
Pandershmeria eshte se keta ordineret u ben militant politik,dhe mbeshtetes te te burgosureve politik!
Keta te fundit i perdoren ordineret, si kobure
Korruptimi i te burgosureve politik eshte shume i madh, ata u bashkuan jo vetem me te burgosur ordiner por edhe me ish komunist dhe familjesh komuniste!
UDHEHEHEQJEN e tyre ja lane ketyre te fundit, ish komunisteve , ish sigurimsave, te shkathet qe moren ne dore fatet e shqiperise
ndaj ndodhi 1997!
Dhuna dhe protestat e revoltës të burgosurve të Spaqit në majë 1973 dhe më vonë 1978 , TEST për durimin e institucioneve DEMOKRATIKE të Diktaturës Proletarjatit dhe Enver Hoxhës për ndërtimin e shqiprisë së RE për mbrojtjen e popullit shqiptar nga çdo rrezik ,për katër dekada në luftë kundër imperjalistve të huaj dhe armiqve të brendëshëm .Ndërkohë udhëhoqi popullin shqiptar dhe ushtrinë e tijë nacionalçlirimtare drejt fitores . Aplikoi parimet e ligjeve shkencore për forminin e shtetit dhe ngritjen e ekonëmisë me zhvillime të mëdha përpara. Konseguent në shtetin ligjor ,Vendosi rregull,qetësi ,respekt e dashuri në popull ,periudha më e lumtur e sigurtë për populli që ka njohur historia e këti vendi .
Enver Hoxha farkëtoi një epokë të tërë të madhe të historisë sonë së cilës i dha emrin historik RPSSH ,me shenjën e Yllit në krye .Ylli Kuq që lindi me 8 nëntor 1941 ,ishte pjellë e historisë lavdishme ,dhe si mund të pranoj një grup rrugaqësh ose të dënuar të ulin e përdhosin falmurin shqiptar.?!…. ,kjo do ishte tadhti ndaj historisë së epokës madhe që lindi Yllin në flamur !……..
Me këtë revoltë protestuesit e Spaqit bashkëpunuan me agjenturat e huaja fashistët italianë dhe nazistë gjermanë ,impejalistët Anglo-amerikan që kërkonin varrosjen sh shqiprisë socialiste dhe kthimin në kapitalizmin qesharak të skllavrisë sotme me diferenc page 1 me 25 fish në dëm të skllevrve shqiptar ,sot jemi skllevër ,sepse proetitucione vrasje është kthyer në normë por dhe të ishë burgosurve të diktaturës jan skllevër sot.
Me kët protestë jo vetëm vranë shqipërinë të cilën e nxinë përpara botës si vend ferri e dhune ,kur në të vërtet nuk ishte kështu sepse deshë zoti që dualën partizanët shqiptar që nxuanë shqiprinë nga hendeku i vdekjes shekullore ,dhe e vunë në radhën ed të gjallve .Unë e njohë shumë heret Xhovalin Fishtën ,tipik një rrugaq rrugësh që në çdo vend të botës do ishte dënuar
Prandaj lereni përrallat e Dashnor kaloqit me heroizma të ballistë ,zogistë ,bajrektar e zagar dhe agjenturave të huaja që i drejtonin në burgje në burgjet e Spaqit për të rrëzuar Pushtetin popullor në shqipëri.. A’ dini se :
***Secili shtet ka forcën e saj të Gardës Kombëtare për të mbrojtur lirinë e atdheut vet. . Ajo mund të angazhohet për të shkuar e shtypur çdo kryengritje siç ishte kryengritja burgagjijve të Spaçit që drejtohej nga agjentura të egra kundër socializmit …
******Njohësit e çështjeve të drejtësisë kanë thënë se ligji demokratik i vendosjes drejtësisë dhe ruajtjes diktaturës proletarjatit ,është ndërtimit e mbrojtjes vendit që i mundëson Ministrit PB të Shqipërisë (F. SHehu) , të angazhojë trupat ushtarake (policinë )brenda shtetit, për të “shtypur çdo organizat politike e ushtarake që ngre krye ,brenda vendit qoftë dhe revoltën ne burgun e Spaçit dhe të shtypë autorët e prishjes e rregullit dhe kryengritjen dhe rebelimin”,si në rastin konkret .
Kjo ndodhë në të gjitha burgjet dhe vendet e Botës ndëshkimi ,nuk ka ndodhur vetëm në shqipëri .Por fatkeqësisht tellallët e rrugës i bienë borive të tradhtisë e hipokrizisë duke ngritur në qiell banditët e Sapaqit ,duke nxi shqiprinë e socializmin si vendë ferri Po burgu i Guantomanos në SHBA ,a është një,vendë demokratik ,atje bëheshin mbi të burgosurit -tortuara mizore ndëshkime çënjezore sa njerzit mbeteshin të çmendur ,deri sa u mbyllë.
Por ku janë RRËNJËT e së keqes në shqipëri , kur dikush u thurë lavdi e heroizmëm të burgosurve të revoltës Sapçit ? ..
Përse këtu u dashka tu thurim lavdi dhunës ndaj policve që i goditën e masakruan ,kur ata jan dënuar më proces të rregullt ligjor për një vepër penale ,kan hequr vuajtje për shkak të krimeve që kan krye vetë nuk u ka fajnë askush .Kurse në amerikë nuk i zë kushë në gojë.
O fteri, o idiot komplet nga koka tek kembet, o lapangjoz pa tru, o legen muti,
Litari litari litari litari
Per sigurimin e shtetit sllavo-komunist
më parë për islamistët e ndyrë të erdoqënit!!
O’rob i zotit në qiell dhe rob i klasës sunduese në tokë.
Sigurimi shtetit ishte arma e veshi i ndritur e vigjilencës mbrojtjes e ndërtimit atdheut socialist .
Sigurimsat shqiptar ishin burra trima, që jepnin jetën për atdhe si me le.Ata mbeten heroi të heshtur në altar të lirisë .Ndërsa .Litari,litari ,liarin populli e rezervon për klasën sunduese ,çifligar ,pashallar ,për tradhtar e hajdut ,që vrasin e zhvasin popullin .Litari është për rendin skllavrues të sotëm të djeshëm dhe ta ardhshëm që popullin e kan kthyer në SKLLEVËR
Po si mbete koqe tere jeten o fteri, po si te ka mbetur koka plot me mut ne vend te trurit, po per ç’pjese te popullit flet mor debil, per ata qe rronin te lumtur ne fshatin socialist me 5 lek per dite pune dhe hanin buke misri deri sa vdisnin, apo per ata qe hanin mish me krimba neper qytete, edhe ate me tallon, apo flet per ata qe paguheshin 2000 lek ne muaj qe te spiunonin vellain ose kunatin, ndonje here edhe babain. Ik or fteri, o hajvan nuk i ha me njeri keto rrenat e Enverit.Mblidh mendjen po nuk te eshte currufjepsur e gjitha deri tashti. Pjelle e keqe hajdutesh e spiunesh.
Sigurimsat shqiptare ishin bytheshitur lapangjoze qe kur u a merrnin jeten ju shpetonte muti nga e keqja.
Sak-sakt, ishte vellai i Palit, Gjok Zefi shkaktari i fillimit te revoltes se Spacit, i semure psiqik, i cili nuk pranoi te ktheheshin per te realizuar normen pas provokimit te policise per tu kthyer ne miniere! Pali, si me intelektual, u muar me seriozisht nga komanda dhe aty nisi mbeshtetja e te burgosurve te tjere ndaj dy vellezerve nga Rrushkulli.
Perzierja e te burgosurve politike me rrugace,hajduter dhe kriminele ordinere behej nga ministria brendeshme me qellim te caktuar,,Per te kontrolluar nga brenda te burgosurit politike.
Dom Zef Simon Jubani ka qene nje qendrestar hero,qe nuk kalonte muaji pa hyre ne biruce.
Pa frike,kur dilte nga biruca btherriste:Poshte komanda dhe spiuni komandes Demir Pojani!
Demir Pojani ka qene nje ordiner ,i biri kapterrit Hilmi Pojani,qe hyri ne burg per krime ordinere.
Te denuarit politike duhet te ndajne shapin nga sheqeri,te distancohen me hajdutet ordineret qe e treguan veten ne kohen e Sali Berishes,qe vodhen pronat,e pronareve dhe fabrikat qe i ndertoi populli i vuajtur. Keta bbene krime edhe pasi dolen nga burgu,por i mbulonte Berisha,sepse me fabrikat e grabitura financonin Partine Demokratike.
dasho@,kujdes mos hidhesh nga kati trete.
Me parashute e kam fjalen.