Nga Jonas Marti*
A është e mundur që e djathta, e majta dhe populistët të mund të bëjnë pjesë në të njëjtën qeveri? Po, dhe ndodh në Zvicër, ku nuk ka nevojë për një shumicë, por të gjitha forcat politike udhëheqin së bashku. Në të gjitha nivelet.
E quajnë “formula magjike”, por për zviceranët është një koncept kaq i ndërfutur natyrshëm në traditën politike, saqë në çdo fund zgjedhjesh, mrekullia ndodh spontanisht: kur vjen momenti për t’i dhënë jetë një qeverie të re, partitë kryesore të pranishme në parlament e formojnë së bashku.
Duke respektuar (pothuaj) gjithmonë një praktikë të konsoliduar, që merr parasysh raportet e forcës mes formacioneve të ndryshme politike, pa patur nevojë për goditje të befta, konsultime pa fund dhe shumica të çala.
2 + 2 + 2 + 1, ky është përpjestimi i zakonshëm mes përbërësve, receta magjike e marrëveshjes helvete: dy vende për Partinë Socialiste (e majtë), dy për Partinë Liberale Radikale (e djathta ekonomike), dy për Unionin Demokratik të Qendrës (e djathta populiste dhe euroskeptike) dhe një për Partinë Popullore Demokratike (e qendrës dhe me frymëzim kristian).
Një kokteil ndjeshmërish dhe programesh politike, që funksionon jo vetëm në nivel kombëtar, por edhe lokal. Qeveritë me marrëveshje të gjerë në Zvicër janë të pranishme në çdo nivel, nga ai federal, deri në atë të kantoneve dhe bashkiak, gjithmonë duke kërkuar, rast pas rasti, territor pas territori, pasqyrimin e forcës reale elektorale të partive.
Një përrallë e bukur, në këtë Evropë të mbushur me luftëra postelektorale. Në Gjermani, Merkelit iu deshën pesë muaj për të gjetur një marrëveshje, dhe në fund ia doli me socialdemokratët e Schulzit.
Tre vjet më parë, në Spanjë as nuk ia dolën të formojnë një qeveri dhe u desh të rikthehen në kutitë e votimit, gjashtë muaj më vonë. Në Itali, e dimë se çfarë po ndodh.
Për të thënë të vërtetën, në konfederatën helvetike nuk është gjithçka fushë me lule. Sa për të marrë një shembull, formula magjike ka nevojë për kohë që të përshtatet me përfaqësimin real të partive. Në 1928 socialistët ishin formacioni më i fortë në vend, por u desh të prisnin mbi tridhjetë vite, deri në 1959, për të patur dy ministra.
Në 11 vitet e fundit, ka patur disa trazira. Partia popullore e djathtë, UDC, sot më e votuara në Zvicër, në 2003 arriti t’i marrë një vend Partisë Popullore Demokratike, që për herë të parë pas disa dekadash mbeti në qeveri me vetëm një ministër.
Katër vjet më vonë, unioni u nda pasi parlamenti nuk zgjodhi kandidatin e propozuar nga udhëheqja e partisë. Ekuilibri u prish për tetë vite, por në 2015 gjithçka u rikthye në normalitet. Dridhje të vogla, po t’i krahasosh me tërmetet që shkundin rregullisht gjysmën e Evropës.
Në Zvicër, qytetarët kanë perceptimin që në nivel institucional gjërat funksionojnë, për shkak edhe të sistemit të demokracisë së drejtpërdrejtë, që i lejon të shprehen me referendume për shumë tema.
Madje zviceranët i shohin shpesh përvojat politike të fqinjëve me një krenari të hapur për sistemin e tyre, që betohen se nuk duhet ndryshuar kurrë.
Dialog konstant, kompromis, refuzim i parimit shumicë/pakicë? Politologët e quajnë demokraci konsociale, që bën kontrast me atë konkuruese. Unus pro omnibus, omnes pro uno. “Një për të gjithë, të gjithë për një”, shkruhet nën kupolën e Pallatit Federal në Bernë.
****
Marrë nga La Stampa. Titulli është i redaksisë. Autori është gazetar i Radio Televizionit Shtetëror Zviceran.
Zvicra funksionon si sahat zviceran.
E kan shit bythen gjithmone per te qene perfitues ne banka dhe flori e brilante gjithmone. Shtet neutral edhe kur nazistet pushtuan europen. shkurt bythqire.
Ma pak se sa te shitur e bythqire jane pushtetaret e juaj…po asnje bereqet edhe po va rrasin thelle nuk po kemi si qytetare prej juash.
Qenke bërë tamam një Fütlibürger ( qytetarbythe) thonë në CH.
Po ti Lili per ke shkruan , kur lexuesi nuk te kupton me ate gjysme shqipen tende ? Keshtu nuk ta var njeri edhe ne se ke te drejte ne ato qe kerkonn te thuash !
Sulo, me fal po ti vec Kapedan nuk qenke, me shume dukesh si idiot gjys pianeci, qe edhe qihesh ne bythe me raste.
Kapedani qenka tamam i informuar dhe i njihka mirë shtetet europiane, kurse pijanec jeni Ju që nuk dini asgjo çfarë ndodh përreth në botë, lexo të pakën diçka, dhe pastaj sha të tjerët o …….
Tamam, ti e njihke mirë katunarin zviceran pa kulturë por me shumë pare .
Kanë shitur gjak, shkinën luftonin për pare për 1000 vjet me rradhë, sepse nuk kishin me ngënë në malet e frohste. Europa i ka përdorur si mish për top. Mijëra janë vrarë deri në vitet 1900.
O Ben , na kini merzitur komentet me mkete gjysme shqipen tuaj . Ne se doni te komunikoni me shqiptaret , mesoni me pare gjuhen shqipe . Per me teper , ti je edhe shume aktiv e mendjelli me shume komente , shumica te pa vlere e bile coroditese !
Varet kush e thotë… por a ke diçka për temën ? A mund të më kundërshtosh me Argumente ?
Mos je ti që e bo kët artikullin ose e ke kopju nga Albinfo e kosovarve të CH që po të djeg Shumë ? ? Apo sdi me çfarë me e mbush gazetën ??
Do te behet edhe ne Shqiperi! Saliu do te behet President,Luli K/minister, Meta minister i puneve te jashtme,Rama kryetar parlamenti,Bujar Nishani Zv/president,Aldo Bumci minister i Parlamentit etj,etj. DO te beht edhe vettingu ne politike po nga keta! Dhe ja Zvicra ne atdheun ton ete dashur! Paqe till death!
Ylli Rakipi dhe Curri kerkonin emrin e Prec Zogajt nga Rudolf marku! A mund te arrije Te paekspozuarit ne kete pike! Po Andi Bushati qe e ka prishur gojen a duhet te dale me ne media?
Po kete parrullen “te gjithe per nje e nje per te gjithe” e kishim dhe ne ne kohen e Enver Hoxhes; mos valle ka ndikuar Zvicra?
Ka mundësi, por e rëndësishme është se si e interpreton kete parrulle. A-la-Shqiptarçe apo a-la-zvicerançe. Per mendimin tim, Zvicra ka interpretimin e duhur.
Ne kohen e Enverit vetem ajo pjesa “te gjithe per nje” dmth te gjithe per Enverin, ishte e vertete, pjesa ku ai njeshi, Enver Byhta me demek, ishte per te gjithe ishte si pune loje, dmth pjesa ku Enveri tallte bolet me te gjithe.
Ti ke qene ne koqet e tyt eti kur qeveriste Enveri dhe derdellit ato qe thote media thellesisht antikombetare biberiane ne Shqiperi !
Ti qe ha mut sa here hap gojen me duket se vazhdon te jesh ne koqet e tyt eti akoma. Une jam nga ata qe kam zene rradhe per qumesht qe ne tre te mengjezit qe te kishin cfare te hanin kalamajte, e mos na ca karet se nuk i di te gjitha. Ti di per kohen e Enverit ato qe te tregonte gjyshi qe ka qene partizan e ka ngrene qingajt e vicat e katunareve.
Zvicra eshte shteti me te ardhurat per fryme nder me te lartat ne Europe. Ky eshte shkaku i stabilitetit atje. Ku ka ekonomi te qendrueshme, ka stabilitet. Ku ka varferi te shtuar ka pastaj dengla me Rilindje.
Dihet ku qëndron fshehtësia te puna me orarë të gjatë disciplinë të ashpër dhe punë tepër intenzive porë këte shumë kombe dhe shumë qeveri nuk duan ta kenë se ende janë në nivel të ulët
E di ti sa e ka orarin e punes se “zgjatur” Zvicra?
Svicera funksionon se ka qytetare e jo debila passiv. Po nuk i pelqej qytetarit veprimi i qeverise,qytetari i sviceres ka te drejte me kerkuar organizimin e nje votim popullor,ne qofte se mbledh mjaft firma per nje aktion te tille. Pra qytetari kontrollon qeverine e jo e kunderta,se qeveria eshte ne sherbim te qytetarit … kur te kuptoni kete se duhet te jeni ju qytetare ,atehere punet do perparojne edhe ne shqiperi e nuk do munden pushtetaret me ba cfaredo marreveshje e cfaredo koncesioni. Edhe per prejen e vetem nje lisi ne nje komune kerkohet pelqimi i popullates ne svicer e jo me nje pyll te tere se ne bregdetin shqiptar. Per nje dritare apo nje boje qe nuk i pelqen tek komshia se nuk respekton shijen e katundit ,njeri ka te drejte te kerkoje annulimin e lejes e jo me per nje pallat qe i bind para syve vetem se Njeshi dha leje.
Qytetaret jane pushteti,jo qeveritaret ne svicer,prandah eçmire.
A e di sa e varfër ka qenë CH para 85 vjetëve? Para se të punonin me paret e zeza që depozitoheshin nga gjithë kriminelët dhe diktatorët e botës? Tani ka probleme me EU , po e izolojnë sepse janë pasuruar në mënyrë të pandershme, edhe me taksat e shteteve të tjera. A e kemi parë sa proçese gjyqësore kanë bankat e CH në botë? Zvicra nuk është aq e mirë sa Ju duket juve !
Janë katunarë pa kulturë që kanë bo pare në mënyra kriminale, lexica historinë dhe shiko si po shkojnë punët prej 2013 kur USA dhe EU i hoqën Sekreten Bankat. Tani edhe taxat e ultra që kanë po ja ndalojnë. Dhe EU po i izolon po nuk firmosën bilateralet ( Rahmenabkommen) e reja.
Gazetari Zviceran ka thene ate qe thuhet shume kohe per Zvicren,lumturia dhe pasuria e qetesia vjen pasi Zvicra prodhon ora e cokollata,po gazetari harron te na flasi per arin nazist te mbledhe ne bankat e Zvicres,per parata e pista qe kan mbushur bankat e Zvicres,harron gazetari te flasi dhe per izraelitet qe u dorezua gjermaneve nga qeveria Zvicerane e asaj kohe,e kno u shperblye ne para,per Zviceranet zot eshte paraja,noten Zviceraneve ja ka vene mareshalli Tito,gjate vizites ne Zvicer kur e pyeten se cfare mendon per Zvicren ai tha,Zvicra eshte si lule bukur por qe nuk ka ere.
Sipas teje, po te depozitohet ari nazist ne Shqiperi, do ecte mire ekonomia dhe politika? Une them jo. Ne zvicer jane te pasur sepse jane njerez dhe jo e kunderta. Mos ngaterro shkakun me pasojen.
Shko provoje një herë se sa njerëz janë. Sa do të duan dhe do të respektojnë ty. Nuk ka vend më rracist në Europë.
Jane njerez per vete o Ben.
Ate thote Lili, qe shtetasit ja mbledhin qeverise.
Ne Zvicer lopet kane pushtet mbi qeverine.
Nuk vete njeri tjua prishi malet dhe kullotat per Hece dhe per Akset e Belindes.
Nuk lejojne makinat neper fshatra, jo me tju besh ate qe u ben Ramuti njerezve ketu.
Prandaj jane rraciste, se kane te drejta me shume se delet e Shqiperise. Jo njerezit, po lopet
Tamam Labi, vetëm me pislliqe janë marrë!
Ështe e çuditshme se si ka shpetuar ky vend pa u shkërdhyer nga aleanca e fshehte Anglo-Hebraike ?
Nga armiqesia e partive nuk ka perfitim as shteti as individi as ekonomia! Ky eshte sekreti i Zvicerianeve!Sekreti tjeter me i madh eshte neutraliteti! Asnje lufte nuk e ka goditur ,megjithese eshte ne mes te Europes!
zvicra nuk mund te sherbeje si shembull.
eshte mes europes dhe gjithe hajdutet e medhenj
ju duhet si vend qe te “shfryjne topet”.
duke qene se shkojne jetojne edhe vet atje
normale qe nuk mund te lejojne te behet
allbani.
gjithe ata qe hedhin keto mbeturina prej muti
ne tru te popullit jane hajdutet e degjeneruar
qe na grabisin dita dites.
Arben turku i neveritshem : Ke haruar parullen e shemtuar “Allahu ha bar” . Sa per komentin , si hajvan qe je (per te tille te njofim te gjithe) , ke bere nje mish-mash , qe as vete nuk e di , se cfare ke pasur nder mend te thuash . Edhe nje here , ke demostruar se sa idiot je .
Secili me siper ka thene dicka te vertete per Zvicren.per ate qe duket,por per ate qe nuk duket ,behet nje pyetje perpara se te flasesh per Zvicren.
Arritjet,standarti,etj,jane thjesht pasoje dhe jo shkak,pra kush eshte shkaku,kush e ka bere Zvicren Zvicer? Pse eshte Zvicrs nje vend neutral dhe jo po themi Austria,apo Shqiperia,apo,app ..!?
Gjithcka qe japim pergjigje eshte rezultati i shplarjes se trurit qe n’a kane bere te gjitheve ne per t’a marre Zvicren si model ,por harrojme se Zvicra nuk u be se jane njerez me te mencem se te tjeret,se jane popull me puntor a me human,jo,Zicra eshte Zvicer se e zgjodhen te jete e tille dhe kete e beri pushteti i parase,( e pranojme dhe e themi ne njefar menyre kete,por harrojme qe eshte thelbi),ku te gjithe te pasurit e kesaj bote do te duheshin te depozitonin dhe te ruanin parane e tyre.
Shkurt ,Zvicra eshte kasaforta “gjigande”e parase,prandaj dhe per t’a realizuar kete ajo patjeter duhej te ishte neutrale.
Ne shqiptaret,kur “u zgjuam” ne 90-en,brohiritem me slloganin,” t’a bejme Shqiperine si Zvicra”,por vinim nga nje bote tjeter dhe ishim shume naive ne keto thirje.
Llogarite,ne arrinim edhe te benim llogari se per sa kohe n’a duhej te beheshim si Zvicra,aq te paditur e naiv ishim. Dhe per cudi ,duke patur parasysh resurset e Shqiperise,deshiren ,entuziazmin,energjite ,si nje popull me moshe te re ( te pakten keshtu rezultonim ne ato momente nga statistikat) ,shumica kishte nje pergjigje ,se ne mund te beheshim si Zvicra per 30 vjet.
Por ja ku jemi ,pas 30 vjetesh ,a jemi ne nje Zvicer!?
Dhe pergjigja eshte ,Jo se Jo ,por jemi kthyer ne kohe 100 vjet mbrapa per nga niveli dhe mentaliteti i modelit te ndertuar keto 30 vjet ( mund te mos krahasohemi ndoshta me Bangladeshin,por jemi Bangladeshi europian)dhe se mund te jemi ne gare me vendet me te humbura te Afrikes,ne te gjitha llojet e statistikave.
Po perse ndodh kjo..!?
A eshte populli shqiptar pa histori,pa nje tradite qyteterimi …!?
A jane shqiptaret te eger dhe mafioze!?
A jane shqiptaret dembele dhe nuk e duan punen!?
A jane shqiptaret grindavec e luftenxites dhe aspak paqsor..!?
A jane shqiptaret se fundi te paafte te bejne shtet?
Nje ‘JO’ te madhe do t’u jepja pergjigje edhr per kete te gjitha ketyre pyetjeve,qe me shume vijne si rezultat i konteksit antishqiptar te percaktimeve.
Mbi te gjitha,per t’i dhene pergjigje percaktimit te mesiperm mbi Zvicren dhe neutralitetin e saj,do te thoja se per te njejtat arsye Shqiperia nuk mund te behet kurre si Zvicra,sepse pikerisht keshtu kane vendosur per te, “te tjeret”,mbi te gjitha pushteti i parase,bile duke qene nje vend kufiri midis Lindjes e Pwrendimit,”e kane zgjedhur” te jete trampoline e gjithe llojeve te pislliqeve e trafiqeve dhe per te realizuar kete,kane percaktuar dhe konkluduar per Shqiperine se ,”eshte nje vend qe nuk mund te bej shtet,se nuk mund vetqeveriset”,duke e mbajtur keshtu steken sa me te ulet .
Prandaj dhe ne nuk mund te behemi si Zvicra,sa kohe qe kjo bote ka mbi krye kupolen e parase.
Te gjithe jane te percaktuar t’i nenshtohen “fatit te tyre”,Zvicra do jete Zvicer sa kohe qe Shqiperia apo nje tjeter nuk eshte bere e tille,se ndryshe do te percaktonte dhe fundin e Zvicres.
Perzgjedhja e Zvicres si kasaforte europiane, per pasoje edhe si vend neutral, nuk e justifikon 100% standartin e saj, rregullin e saj, ate (fare) demokraci(e) qe ka, ate pasterti ambienti, ate qetesi politike, etj. Por eshte edhe ajo histori e tyre e meparme, ai terren malor, ajo bukuri natyre, qe i ka detyruar te bashkpunojne me njeri-tjetrin, qe ka formuar -sic i themi popullorce- genin e tyre. Para se te vinte neutraliteti dhe bankat, ne malet e bukura helevetike ishin romaket, pastaj erdhi Vilhelm Teli, pas te cilit nisi puqja e krahinave (kantoneve) dhe formimi gradual i ketij shteti, e prej kesaj kohe (a ndoshta edhe me pare) e kane zanafillen edhe plebeshitet (kuvendet) e ndryshme.
Shqiperia do behet si Zvicer, vetem nese e zbrazin nga shqiptaret dhe sjellin zviceranet. Fajin nuk e kane as rregullat dhe as godinat, por njerezit.
Shqiperia do behet Zvicer neqoftese i marrim te gjithe Politikanet e shitur si majtas e si djathtas, ju varim nga nje gure ne qafe e i hedhim ne fundin e Oqeanit.
Shqiperia do behet Zvicer neqoftese qeveria dhe qeverite kriminale, shperbehen plotesisht dhe perfundimisht dhe manaxhimi ju kalon njerezve ne menyre lokale.
Askush nuk ka nevoje per nje qeveri e cila eshte shitur koke e kembe te Globalistet dhe sistematikisht saboton e tradheton vendin dhe interesat e njerezve.
Asd mos j lodh kot se nuk e ben dot Shqiperine si Zvicra lexo mire komentin e Anes Elbes se ndoshta merr vesh dicka,kam 20 vjet qe jetoj ktu po njerez eshte e veshtire te shohesh,vetem para nd forme njeriu,ku me i respektuari dhe politikani kane formen e 1000 frangshit,klasa mesme duket si 200 frangsh,te tjeret si 10 frangsha.ktu zot eshte paraja,dhe ne kishe kur shkon prifti te respekton ne baze te statusit,sa per drejtesi edhe ajo varet te paraja,ku cdo gje punon per klasen e pasur,ata kane dhe parti hedhin miona e gjithmojne fitojne dhe diktojne ligjet,rrine te qete se nuk kane lene te varfer,nuk kane lene qe dikush te ngrihet,sa per dijeni protesta e greva eshte e ndaluar me ligj.
Kushti i pare qe nje vend te ece perpara eshte qe te mos jete VEND MUSLIMAN.
Dubai prsh,Kuvajti e katari,mos te flas per Singaporin, na trego nje vend ortodoks qe i afrohet ketyre tre vendeve myslymane,e lashe me tre e nuk vazhdova me tej,femrat Ruse ortodokse shkerdhehen me pare ne Turqi,ka aq shume sa Turqit i quajne Natasha,ta dhesh ket shembull duke e kuptuar qe je 300 eurosh Jorgo kopili Janulles