A kemi gazetari të fshatit? Në ç`nivel është ajo?

Marash Mirashi, i përket atij brezi gazetarësh race me “atdhe” Lezhën, që lulëzuan në fund të viteve `80 e fillim të `90, duke qenë dhe ndër “firmëtarët” e parë të Koha Jonë. Vijon në RTSH si gazetar kronikash klasike, duke  kaluar më pas drejt një profili që do e “degdiste” drejt fshatit për afro 16 vite.  Realizon ciklin “Hapësirë e Blertë”, ndër të vetmit, në  mos i vetmi format i gazetarisë së fshatit në të gjthë hapësirën mediatike shqiptare; duke bërë dhe diferencën dhe brenda vetë produktit programatik të RTSH-së, kryesisht anemik dhe i pagëlltitshëm.

Sa vjet po bën emisioni “Hapësirë e Blertë” dhe sa ka shkuar  numri i tyre?

Këtë emision e realizoj  prej 16 vjetësh dhe numri i tyre është diku rreth 500.  Emisioni ka mbuluar pothuajse të gjitha rrethet e Shqipërisë, duke shkelur në afro 1000 fshatra,  duke intervistuar  më shumë se 5000 njerëz,  të cilët,  punën e tyre e kanë pasur të lidhur me fshatin, bujqësinë, blegtorinë, pyjet, ujërat,  e gjithçka tjetër që ndesh në zonat rurale. Janë bërë  dhjetra – mijra kilometra  rrugë në të  gjithë vendin për të realizuar këtë cikël me emisione të përjavshme.

Si ndodhi që u futët në këtë lloj gazetarie që e ushtroni prej më shumë se një dekadë e gjysmë?

Ka qenë fundi i vitit 1997, fillimi i vitit 1998, ku në kërkim  të ideve të reja, unë  i kërkova drejtorit të përgjithshëm të asaj kohe, Edi Mazit, që të realizoja  emisionin që e vazhdoj edhe sot.  Dhe e ai e pranoi pa ngurrim platformën time për këtë cikël. Menjëherë pas kësaj, bashkë me grupin e xhirimit, me operator Arben Çekun , operator zëri Tristan Hajro dhe shoferin e papërtuar Selim Qosja,   nisëm udhëtimet  nëpër Shqipëri.  Cikli nisi të marrë formë nga java në javë teksa ëdhë numri i shikuesve rritej, e bashkë më ta edhe  gjeografia e ciklit, problematikat  dhe risitë.

Si jeni ndier në këtë kauzë gazetarie, pranë tokës dhe njerëzve, ndërkohë që gazetaria tjetër ka qenë e fokusuar tjetërkund, e pak i ka rënë ndërmend për punët e fshatit?

Jam ndier mirë, sepse kur gazetaria u kushtohet njerëzve te thjeshtë, besoj se suksesi është më i madh. Por ajo ç`ka është më e rëndësishme, dobia sociale  eshtë më e madhe.

Ju jeni përpjekur të evidentoni anët e mira dhe pozitive të jetës në fshat, por në fakt a është vërtetë kështu, pasi efektet e krizës janë reflektuar edhe në punët e fshatit, braktisja e tij  e tokës e kështu me rradhë.  Si qëndron e vërteta e parë  nga ju nga afër?

Mund të them se ka një përpjekje titanike për një ringritje të fshatit. Sigurisht që ka edhe varfëri; braktisje po ashtu; nga ana tjetër  dhe kriza po bën të vetën, por  gjithsesi kriza nuk mund të ndalojë askënd të mbjellë pemë, hardhi , ullinj apo portokalle në tokën e tij. Formati  i ciklit është i tillë.  Shikuesit janë mësuar me këtë këndvështrim prej shumë vitesh dhe e pëlqejnë atë.

Një kolegu ynë, Marin Mema,  realizon një cikël reportazhesh të quajtur “Shqipëria tjetër”,  duke dhënë atë anë ekstremisht të errët e të panjohur të Shqipërisë. Si e vlerësoni nga ana profesionale?

Kolegu që cituat ju është një gazetar me pasion, njohje dhe kulturë profesionale që duhet ta ketë çdo gazetar që merr përsipër për t`u bërë një mesazher i kumteve të vendit të tij. Të dyja këto emisione  janë  formate të veçanta dhe origjinale, dedikuar zonave ruralë në Shqipëri. Do të ishte mirë të kishte sa më shumë gazetarë që të sjellin në ekran fshatin, sipas këndvështrimeve që ata i shohin të arsyeshme.

Padyshim që  gjatë  gjithë këtyre viteve me emisionin “Hapësirë e Blertë”,  ju keni patur  episode dhe përjetime  të shumta që ju kanë lënë mbresa.  A mund të na tregoni disa prej tyre?

Njëherë po xhironim  diku në Myzeqe, kur një djalë rreth 10-vjeç afrohet dhe më thotë: ju jeni xhaxhi Marashi, sepse ju njoha nga zëri, që ua kam dëgjuar në televizor.  Kur ktheva kokën,  vura re se ai fëmijë ishte i verbër! Njëherë tjetër  jam   ndier  gjithë emocion kur një burrë i moshuar nga fshatrat e Tiranës, kish humbur  dorën në minierë, por kishte shpikur një mekanizëm që pasi e vendoste te parakrahu, montonte veglat e punës në të dhe punonte sikur t`i kish të dyja duart. Në fund të një intervistë në Tepelenë, një plak i cili  nuk e di nëse jeton ende, pasi ishte shumë i moshuar, më dha një urim që nuk e kisha dëgjuar asnjëherë: të ndritë ylli në ballë! Njëherë tjetër në Mat, pasi  përfundova së xhiruari, personazhi kryesor më tha: Mua mos më nxirr në intervistë sepsë kërkojnë të më vrasin se jam në gjak e  kam përhapur fjalë se kam vdekur. Gjaksori më di të vdekur e nëse unë do dal në televizor,  do t’ia kem dy herë gjakun borxh.  Ka plot raste të  natyrave të ndryshme, që më mbushin me përjetime dhe emocion. Momente të bukura kam përjetuar  edhe gjatë realizimeve televizive ne Kosovë apo në Mal të Zi, ku emisioni përcillet nga një numër i madh shikuesish.

Do të vijoni sërish të endeni përmes  “Hapësirës së Blertë”?

Është një udhëtim i papërfunduar; një mision ende i papërmbushur. Besoj se janë shumë vite përpara, shumë punë për të bërë, shumë njerëz për të takuar. Shqipëria ka nevojë të vijë në ekran. Cikli “Hapësirë e Blertë” nuk është  një program luksi, por një cikël që ka luksin të sjellë përmes ekranit, në shtëpitë tona,  një  realitet rural. Mendoj se ende ka vend për të eksploruar këtë realitet,  me kamera  dhe mikrofon në dorë,  bashkë me operatorin Esat Çuçllari.

* * *

Gjergj Erebara: Gazetari fshati?! Ende jo!

Kemi gazetari ekonomike, por brenda kësaj sfere a kemi dhe gazetari specifikisht për çështjet e bujqësisë ose fshatit në përgjithësi? Nëse po, si është ajo; e nëse jo, përse?

Në fakt vështirë se mund të thuhet se kemi gazetari në përgjithësi, dhe gazetari të profilizuar në veçanti. Zakonisht kemi deklarata për shtyp të botuara në gazetë apo të recituara në TV. Për shkak se media janë jashtë realitetit shqiptar, nuk ka as gazetari bujqësie, po siç nuk ka gazetari turizmi, ushqimi, librash etj. Mirë do qe të kishim, por nuk e di a zgjidhet problemi me  një gazetar bujqësie.

Nëse keni njohje të përvojave të huaja, si trajtohet bujqësia mediatikisht dhe ç`vend zë?

Zakonisht nuk ka lajme bujqësie, në përgjithësi jane lajme për Ministrinë e Bujqësisë. Shanset për të dalë dhe për të pyetur fermerët, janë minimale. Vizitat jashtë redaksisë , në përgjithsi dhe në veçanti në fshat janë minimale. Kur ndodhin janë përgjithësisht të organizuara.

Në kushtet tona, sa do ishte e nevojshme një gazetari që t`i kushtohej fshatit e bujqësisë në veçanti? 

Në kushtet tona duhet që gazetarët t’i kushtohen jetës reale, qoftë ajo fshat, qoftë qytet. Por këto kushte, në fakt nuk janë. Gjithsesi mendoj se me zhvillimin e blogosferës, do të jetë e mundur shumë shpejt që edhe fshati të dalë në internet me lajme, informacione e shqetësime reale.