“Mjegulla e trurit” është një term që përdoret kur ndiheni të trullosur dhe të dëmtuar mendërisht. Termi shfaqet shumë në literaturën e kërkimit mjekësor, ku përdoret për të kapur përvojat e vështirësive njohëse (dmth. mendore) të përshkruara nga grupe të ndryshme pacientësh, nga njerëzit me sindromën e lodhjes kronike te pacientët që i nënshtrohen kimioterapisë dhe për gratë që kalojnë në menopauzë.
Kohët e fundit, siç ka të ngjarë të keni dëgjuar, COVID-19 është fajësuar gjithashtu për shkaktimin e mjegullës së trurit.
Pra, nëse jeni ndjerë ndonjëherë me kokë të turbullt, sikur nuk mund të përqendroheni – ndoshta keni qenë harrestarë dhe të prirur ndaj aksidenteve – atëherë ndoshta keni përjetuar mjegull të trurit.
Çfarë e shkakton mjegullën e trurit?
Për shkak se ‘mjegulla e trurit’ është një term kaq i përhapur, rrjedh se mund të ketë shkaqe të panumërta të mundshme. Për shembull, ka spekulime se virusi SARS-CoV-2 që shkakton COVID-19 mund të arrijë në tru dhe të ndërhyjë drejtpërdrejt në funksionin e trurit.
Në mënyrë të ngjashme, ka prova paraprake që ilaçet e përdorura në kimioterapi mund të kenë gjithashtu një efekt fizik të drejtpërdrejtë e të dëmshëm në tru, duke kontribuar kështu në mjegullën e trurit. Për të marrë kontekstin e menopauzës, është e mundur që ndryshimet hormonale mund të ndikojnë drejtpërdrejt në funksionin e trurit.
Sidoqoftë, në të gjitha këto kontekste dhe të tjera, është gjithashtu e mundur që të ketë kontribues emocionalë dhe socialë në mjegullën e trurit. Për shembull, shumë njerëz që nuk janë infektuar nga koronavirusi kanë raportuar megjithatë se ndihen më të lodhur dhe të hutuar se zakonisht gjatë pandemisë, ndoshta për shkak të stresit dhe kërkesave të bllokimeve dhe punëve shtëpisë.
Po kështu, një nga shkaqet kryesore të “ mjegullës së trurit” mendohet të jetë stresi i përfshirë në përballimin e sëmundjes dhe trajtimit. Edhe kur bëhet fjalë për menopauzën, mund të ketë kontribues indirekt në mjegullën e trurit, të tilla si efektet e gjumit të dobët ose streset e përgjithshme gjatë përditshmërisë.
Si të shpëtojmë nga mjegulla e trurit
Aty ku shkaqet e mjegullës së trurit janë për shkak të ndikimeve të drejtpërdrejta, fizikisht të dëmshme në tru, disa nga mënyrat më efektive për ta përballuar do të jenë kompensuese, të tilla si përdorimi i kujtuesve dixhitalë për të ndihmuar në kujtesës tuaj, ose përdorimi më i madh i mjeteve të planifikimit.
Nëse besoni se mjegulla e trurit tuaj mund të ketë më shumë shkaqe psikologjike ose rrethanore – ndoshta jeni ndjerë të mbingarkuar kronikisht duke u detyruar të mashtroni me përgjegjësitë e punës dhe me prindërimin. Përqendrimi në një sfidë ose përgjegjësi në të njëjtën kohë do të ndihmojë në pastrimin e mjegullës.
Në mënyrë të ngjashme, ndryshimet bazë të stilit të jetesës mund të përmirësojnë vigjilencën tuaj mendore, të tilla si shmangia e shumë alkoolit dhe ushqimit të shpejtë; praktikimi i rutinës së mirë të gjumit (përpiquni të vendosni një rutinë të rregullt para gjumit dhe shmangni punën ose pirjen e kafeinës shumë vonë në mbrëmje); dhe caktoni kohë të mjaftueshme për t’u çlodhur.
Si rregull i përgjithshëm, kur jemi në humor më të mirë, performanca jonë mendore priret të përmirësohet, pjesërisht për shkak të ndjenjës më energjike dhe të motivuar. Në të vërtetë, stërvitja është një stimulues i mirënjohur i humorit – synoni për një intensitet të moderuar që është argëtues, por jo tepër i mundimshëm. Vrapimi, në veçanti, është një mënyrë fantastike për të optimizuar funksionin tuaj mendor dhe për të pastruar mjegullën. Gjeni atë që funksionon për ju, por çdo aktivitet që ju pëlqen dhe që pompon zemrën tuaj ka të ngjarë të ndihmojë në pastrimin e asaj ndjesie të paqartë.
Mjegulla e trurit dhe humbja e kujtesës
Një rast i rëndë i infeksionit të COVID-19 mund të shkaktojë dëme njohëse të barasvlershme me plakjen 20-vjeçare, sipas një studimi të ri. Simptomat e raportuara të gjata të COVID përfshijnë lodhjen, “mjegullën e trurit”, probleme në kujtimin e fjalëve, shqetësime të gjumit, ankth. Midis një e treta dhe tre të katërtat e pacientëve të shtruar në spital raportojnë se ende vuajnë nga simptoma njohëse tre deri në gjashtë muaj pas sëmundjes akute, dhe kjo mund të ndodhë edhe në raste të lehta.
Humbja e 10 pikëve të IQ
Gjetjet nga ekipi i shkencëtarëve në Universitetin e Kembrixhit dhe Kolegjin Imperial në Londër në Mbretërinë e Bashkuar sugjerojnë se efektet e infeksionit janë ende të dallueshme më shumë se gjashtë muaj pas sëmundjes akute. Studiuesit analizuan të dhënat nga 46 persona që ishin shtruar në spital me COVID-19 në repartin ose njësinë e kujdesit intensiv në Spitalin Addenbrooke në Kembrixh, midis marsit dhe korrikut 2020.
Gjashtëmbëdhjetë nga këta pacientë janë vënë në ventilim mekanik gjatë qëndrimit në spital. Ata iu nënshtruan testeve të kompjuterizuara njohëse mesatarisht gjashtë muaj pas sëmundjes së tyre akute, duke matur aspekte të tilla si kujtesa, vëmendja dhe arsyetimi. Duke krahasuar rezultatet e tyre me një grup kontrolli, ekipi zbuloi se pacientët ishin më pak të saktë dhe më të ngadaltë në përgjigje, me efekte më të forta për ata që ishin në ventilim mekanik.
Ata vlerësojnë se humbja njohëse është e ngjashme me atë të përjetuar midis moshës 50 dhe 70 vjeç, ose humbjen e 10 pikëve të IQ.
Këshilla
5 këshilla se si të luftoni mjegullën e trurit
Pandemia na ka bërë të stresuar dhe ka prishur gjumin tonë për muaj me radhë, gjithashtu ky stres kronik ka dëmtuar mënyrën e funksionimit të trurit tonë, thotë neuroshkencëtarja Dr. Sabina Brennan.
Kjo do të thotë që mjegulla e trurit është e gjallë dhe e vërtetë – kur koka juaj ndihet sikur është e mbushur me lesh pambuku, ose luftoni për të kujtuar fjalët dhe nuk mund të mendoni drejt. Ju gjithashtu mund ta keni të vështirë të llogaritni gjërat ose të luftoni për të zgjidhur problemin. Nëse kjo tingëllon e njohur, sigurisht që nuk jeni vetëm. Dr. Brennan beson fuqimisht se pandemia e ka përkeqësuar problemin. Midis atyre që shërohen nga Covid-19, ka lindur gjithashtu një problem i madh, pasi shumica përmendin mjegullën e trurit si një shenjë të Covid-it të gjatë.
“Mjegulla e trurit nuk është një diagnozë, sëmundje ose një çrregullim”, shpjegon Dr. Brennan, e cila ka shkruar librin që do të botohet së shpejti, Beating Brain Fog. Sipas saj kjo gjë ndodh kur truri nuk mund të funksionojë si duhet. Kjo mund të ndodhë si rezultat i shumë faktorëve, të tillë si: çekuilibri hormonal, një efekt anësor i ilaçeve, sëmundjet, infeksioni, inflamacioni, një përgjigje auto-imune, dhimbjet kronike, mungesa ushqyese, gjumi joadekuat ose me cilësi të dobët, keq-menaxhimi i stresit dhe mungesa e stërvitjes. “Këta faktorë mund të ndërhyjnë në mënyra të ndryshme në funksionimin e trurit”, thotë ajo.
Çfarë mund të bësh në lidhje me të?
Dr. Brennan thotë se ndryshimet e jetesës janë të rëndësishme për të mposhtur mjegullën e trurit. Këtu janë sugjerimet e saj për ta tejkaluar atë.
Jepini përparësi gjumit
Shkoni në shtrat dhe ngrihuni në të njëjtën kohë çdo ditë. Menaxhoni ekspozimin ndaj dritës. Merrni të paktën 30 minuta dritë dite çdo ditë, dritë të zbehtë rreth orës 20:00, fik pajisjet që lëshojnë dritë blu një orë para gjumit, flini në errësirë të plotë dhe ekspozohuni para dritës së diellit ose dritës së bardhë kur të zgjoheni.
Menaxhoni stresin
Zgjidhni mendimet tuaja me kujdes, duke mbajtur larg ato negative. Jini realistë për atë që mund të arrini dhe atë që mund të arrijnë ata përreth jush.
Ushtrimi
Përqafoni sfidën, shtyjeni veten përtej zonës tuaj të rehatisë. Uluni më pak. Integroni lëvizjen në ditën tuaj.
Hani mirë
Miratoni një dietë mesdhetare. Balanconi mikrobiotën tuaj. Ju mund ta bëni këtë duke u ushtruar, duke konsumuar mjaftueshëm fibra (gratë duhet të synojnë rreth 25 gramë në ditë dhe burrat 38 gramë) dhe duke ngrënë një dietë të larmishme.
Strategjia
Përqendrohuni në atë që mund të bëni, jo në atë që nuk mundeni. Merrni sa më shumë informacion nga truri juaj. Hiqni shpërqendrimet dhe shmangni detyrat e shumta.
Organizohuni.